LÝ THUYẾT QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI CHẤT Ở NGƯỜI1. Trao đổi chất là gì?Trao đổi chấtlà quá trình chuyển đổi thức ăn thành năng lượng để cơ thể hoạt động. Người có cơ chế trao đổi chất nhanh sẽ tiêu thụ lượng calo nhanh hơn so với những người có sự trao đổi chất chậm. Tập thể dục là một trong những cách mà bạn có thể thúc đẩy sự trao đổi chất, vì quá trình tập thể dục sẽ làm cho lượng calo được đốt cháy nhiều hơn. Dưới đây là những điều chúng ta cần biết về sự trao đổi chất trong cơ thể. Show
2. Sự trao đổi chất ở ngườiSơ đồ trao đổi chất ở ngườilà một loạt các quá trình sinh hóa bên trong mỗi tế bào, chuyển calo đã ăn thành nguồn năng lượng để sinh sống. Ngay cả khi không làm gì,quá trình trao đổi chấtvẫn diễn ra - được gọi làquá trình trao đổi chấttrong trạng thái nghỉ / trạng thái cơ bản. Sự trao đổi chất, cụ thể là sự trao đổi chất nghỉ ngơi, là động cơ cho cơ thể hoạt động. Đó là năng lượng bạn đốt cháy để giữ cho tim đập, phổi thở và các cơ quan khác hoạt động. Chỉ tính riêng các cơ quan lớn trong cơ thể như não, gan, thận và tim, đã chiếm tới 50% lượng calo được đốt cháy từ quá trình này. Trừ khi bạn là một vận động viên ưu tú,quá trình trao đổi chấtkhi nghỉ ngơi chiếm 60 - 75% tổng lượng calo bạn đốt cháy mỗi ngày và thay đổi rất khác nhau tùy mỗi người. Nếu đang đếm calo, biết được sự trao đổi chất khi nghỉ ngơi có thể giúp bạn tìm ra lượng thức ăn phù hợp mà không bị tăng cân. Những người có tỷ lệ trao đổi chất tự nhiên cao có thể ăn nhiều hơn mà không bị tăng cân, nhờ có khả năng đốt cháy calo với tốc độ nhanh hơn. Nhóm người có “động cơ đốt trong” tuyệt vời này sẽ đốt cháy hàng trăm calo mỗi ngày một cách tự nhiên mà không cần phải thực hiện một động tác thể dục nào. Tuy nhiên, khá khó đểthúc đẩy tốc độ trao đổi chấttrong trạng thái nghỉ vốn có của bạn hơn là làm chậm quá trình đó. Sau đây là những cách khoa học đã chứng minh có thể tác động đến sựtrao đổi chất ở người. SƠ ĐỒ QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI CHẤT Ở NGƯỜIMẫu số 1Mẫu số 2Mẫu số 3Mẫu số 4Mẫu số 5
Trong bài học này Top lời giải sẽ cùng các bạn tổng hợp kiến thức cơ bản và trả lời toàn bộ các câu hỏi Bài 31. Trao đổi chất trong sách giáo khoa Sinh học 8. Đồng thời chúng ta sẽ cùng nhau tham khảo thêm các câu hỏi củng cố kiến thức và thực hành bài tập trắc nghiệm trong các đề kiểm tra. Vậy bây giờ chúng ta cùng nhau bắt đầu nhé:
Mục tiêu bài học - Phân biệt được sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường với sự trao đổi chất ở tế bào. - Trình bày được mối liên hệ giữa trao đổi chất của cơ thể với trao đổi chất ở tế bào. Tổng hợp lý thuyết Sinh 8 Bài 31 ngắn gọnI. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài: - Cơ thể có trao đổi chất mới có thể tồn tại và phát triển.  ⇒ Chất dinh dưỡng và ốxi từ máu chuyển qua nước để cung cấp cho tế bào thực hiện các chức năng sinh lí. Khí CO2 và các sản phẩm bài tiết do tế bào thải ra, đổ vào nước mô rồi chuyển thành máu, nhờ máu chuyển tới cơ quan bài tiết. ⇒ Các tế bào trong cơ thể thường xuyên có sự trao đổi chất với nước mô và máu tức là có sự trao dổi với môi trường trong. II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong : - Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể. Mọi TB đều phải thực hiện trao đổi chất với máu và nước mô. - Máu và nước mô cung cấp chất dinh dưỡng và chất khí cho tế bào chất và thải ra khỏi cơ thể phân, khí cacbonic, nước tiểu ... - Hoạt động sống của tế bào đã tạo ra những sản phẩm là chất thải, thải ra khỏi cơ thể là khí cacbonic, nước tiểu ... - Những sản phẩm đó của tế bào đổ vào nước mô rồi vào máu và được dưa tới cơ quan bài tiết là phổi, thận, da... - Trao đổi chất là sự trao đổi vật chất giữa cơ thể với môi trường diễn ra ở hai cấp độ: + Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể là quá trình cơ thể tiếp nhận từ môi trường ngoài thức ăn, nước, ôxi và thải ra môi trường ngoài các sản phẩm bài tiết, khí cacbonic do sự hoạt động của các hệ cơ quan tiêu hoá, hô hấp, bài tiết. Trong cơ thể, thức ăn được biến đổi thành chất dinh dưỡng đơn giản, có thể được hấp thụ vào máu. + Trao đổi chất ở cấp độ tế bào là quá trình trao đổi vật chất giữa tế bào với môi trường trong (máu, nước mô). Máu đem chất dinh dưỡng đã được hấp thụ và ôxi cung cấp cho tế bào, đồng thời nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết và khí cacbonic đưa tới các hộ cơ quan bài tiết và hô hấp để từ đó thải ra môi trường ngoài qua hoạt dộng trao đổi chất ở cấp độ cơ thể. III.Mối quan hệ giữa trao đổi chất : Mối quan hệ: Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng và ôxi cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, khí CO2 để thải ra môi trường. Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất... ⇒ Như vậy, hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời. Hướng dẫn Soạn Sinh 8 bài 31 ngắn nhấtCâu hỏi trang 100 Sinh 8 Bài 31 ngắn nhất: Quan sát hình 31-1, cùng với những hiểu biết của bản thân hãy trả lời: - Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài biểu hiện như thế nào? - Hệ tiêu hóa đóng vai trò gì trong sự trao đổi chất? - Hệ hô hấp có vai trò gì? - Hệ tuần hoàn thực hiện vai trò nào trong sự trao đổi chất? - Hệ bài tiết có vai trò gì trong sự trao đổi chất? Trả lời: - Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài biểu hiện: Cơ thể nhận ôxi, thức ăn, nước, muối khoáng từ môi trường ngoài, sau đó cơ thể sẽ hấp thụ trực tiếp hoặc biến đổi những chất này thành chất cơ thể hấp thụ được, phần chất đào thải như phân, nước tiểu, mồ hôi, CO2 được thải ra khỏi cơ thể ra môi trường ngoài. - Vai trò của hệ tiêu hóa: nhận thức ăn, nước, muối khoáng từ môi trường, xảy ra quá trình biến đổi các chất này thành chất đơn giản cơ thế hấp thụ được, sau đó hấp thụ chất dinh dưỡng rồi thải các chất bã cơ thể không hấp thụ được (phân) ra môi trường ngoài. - Vai trò hệ hô hấp: lấy ôxi từ môi trường, lọc khí, cung cấp ôxi cho các hoạt động sống của cơ thể sau đó cơ thể tạo ra CO2sau quá trình sống sẽ do hệ hô hấp thải ra. - Vai trò của hệ tuần hoàn: vận chuyển các chất dinh dưỡng và ôxi đi khắp cơ thể, đến từng mô, từng tế bào để cung cấp cho hoạt động sống sau đó vận chuyển chất độc, chất thải, CO2rời khỏi tế bào, đến nơi thải ra. - Vai trò của hệ bài tiết: thải các chất bã, chất thải… ra khỏi cơ thể, có thể là vai trò điều hòa thân nhiệt. Câu hỏi trang 100 Sinh 8 Bài 31 ngắn nhất: - Máu và nước mô cung cấp những gì cho tế bào? - Hoạt động sống của tế bào đã tạo ra những sản phẩm gì? - Những sản phẩm đó của tế bào đổ vào nước mô rồi vào máu và được đưa tới đâu? - Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong biểu hiện như thế nào? Trả lời: - Máu và nước mô cung cấp ôxi, dinh dưỡng, muối khoáng, nước, vitamin cho tế bào. - Hoạt động sống của tế bào đã tạo ra năng lượng và chất thải, khí CO2. - Những sản phẩm đó của tế bào đổ vào nước mô rồi vào máu và được đưa tới hệ bài tiết. - Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong biểu hiện: + Trao đổi chất cấp độ cơ thể: thức ăn được biến đổi thành chất dinh dưỡng đơn giản mà có thể hấp thu vào máu được.+ Trao đổi chất cấp độ tế bào: máu đem chất dinh dưỡng đã được hấp thụ và ôxi cung cấp cho tế bào, đồng thời nhận các sản phẩm bài tiết, khí CO2 đưa tới cơ quan bài tiết, hô hấp để thải ra ngoài. Câu hỏi trang 101 Sinh 8 Bài 31 ngắn nhất: Qua sơ đồ hình 31-2, em hãy phân tích mối qua hệ giữa trao đổi chất của cơ thể với môi trường ngoài và trao đổi chất của tế bào với môi trường trong. Trả lời: - Trao đổi ở cấp độ cơ thể được thực hiện như sau: Cơ thể lấy vào từ môi trường thức ăn, nước, muối khoáng (nhờ hệ tiêu hóa) và oxi (nhờ hệ hô hấp), thức ăn được biến đổi thành các chất đơn giản dễ hấp thụ, chất thải và CO2 được thải qua hệ tiêu hóa, hệ hô hấp, hệ bài tiết. - Trao đổi ở cấp độ tế bào: Tế bào thu nhận oxi, chất dinh dưỡng từ môi trường trong để dùng cho hoạt động sống của tế bào, các sản phẩm không cần thiết của tế bào thải ra môi trường trong để đưa tới hệ bài tiết, hệ hô hấp. + Mối quan hệ giữa trao đổi chất của cơ thể với môi trường ngoài và trao đổi chất của tế bào với môi trường trong. + Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể tạo điều kiện cho TĐC ở cấp độ tế bào. Không có sự TĐC ở cấp độ cơ thể thì cũng không có TĐC ở cấp độ tế bào + Ngược lại: TĐC ở cấp độ tế bào giúp cho từng tế bào tồn tại và phát triển, trên cơ sở đó cơ thể tồn tại và phát triển. Sự TĐC ở cấp độ tế bào và TĐC ở cấp độ cơ thể có mối quan hệ mật thiết, chặt chẽ, không thể thiếu 1 trong 2 quá trình trên. Bài 1 trang 101 Sinh 8 Bài 31 ngắn nhất: Trình bày vai trò của hệ tiêu hóa, hệ hô hấp và hệ bài tiết trong sự trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường. Trả lời: - Vai trò của hệ tiêu hóa: nhận thức ăn, nước, muối khoáng từ môi trường, xảy ra quá trình biến đổi các chất này thành chất đơn giản cơ thế hấp thụ được, sau đó hấp thụ chất dinh dưỡng rồi thải các chất bã cơ thể không hấp thụ được (phân) ra môi trường ngoài. - Vai trò hệ hô hấp: lấy ôxi từ môi trường, lọc khí, cung cấp ôxi cho các hoạt động sống của cơ thể sau đó cơ thể tạo ra CO2sau quá trình sống sẽ do hệ hô hấp thải ra. - Vai trò của hệ bài tiết: thải các chất bã, chất thải… ra khỏi cơ thể, có thể là vai trò điều hòa thân nhiệt. Bài 2 trang 101 Sinh 8 Bài 31 ngắn nhất: Hệ tuần hoàn có vai trò gì trong sự trao đổi chất ở tế bào? Trả lời: Hệ tuần hoàn vận chuyển chất dinh dưỡng, ôxy, cacbon điôxít, hormon, tế bào máu ra và vào các tế bào trong cơ thể để nuôi dưỡng nó và giúp chống lại bệnh tật, ổn định nhiệt độ cơ thể và độ pH, và để duy trì cân bằng nội môi. Bài 3 trang 101 Sinh 8 Bài 31 ngắn nhất: Phân biệt sự trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này. Trả lời:
- Mối quan hệ: Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng và O2 cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, khí CO2 để thải nỉ môi trường. Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cư thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất… Như vậy, hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời. Câu hỏi củng cố kiến thức Sinh 8 bài 31 hay nhấtCâu 1: - Thế nào là trao đổi chất ở cấp độ cơ thể. - Thế nào là trao đổi chất ở cấp độ tế bào. - Nêu mối quan hộ giữa 2 cấp độ cơ thể và tế bào? Trả lời: - Trao đổi chất ờ cấp độ cơ thể: Là sự trao đổi chất giữa môi trường ngoài với môi trường trong thông qua các hệ tiêu hóa, hô hấp, bài tiết…. Cơ thể lấy thức ăn, nước, muối khoáng, ôxi từ môi trường ngoài và thải ra môi trường khí cacbonic, chất thải. - Trao đổi chất ở cấp độ tế bào: Là sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong cơ thể. Môi trường trong (máu, nước mô, bạch huyết) cung cấp cho tế bào các chất dinh dưỡng và ôxi, đồng thời nhận khí cacbônic và sản phẩm phân hủy, đưa tới cơ quan bài tiết (thận, phổi,da…) để thải ra ngoài. - Mối quan hệ: Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng và ôxi cho tế bào hoạt động, đồng thời nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, khí cacbonic để thải ra môi trường ngoài. * Các biện pháp phòng tránh các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa: - Vệ sinh ăn uống: + Ăn chín, uống sôi. + Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn. - Thức ăn cần đựợc chế biến và bảo quản tốt. + Ăn rau sống phải xử lí qua nước muối loãng. - Vệ sinh môi trường xung quanh sạch sẽ, diệt ruồi nhặng. - Vệ sinh cá nhân, vệ sinh răng miệng đúng cách khoa học, tẩy giun sán định kỳ. - Không sử dụng chất độc hóa học để bảo quản thức ăn. - Lập khẩu phần ăn hợp lí và ăn uống đảm bảo khoa học Trắc nghiệm Sinh 8 Bài 31 tuyển chọnCâu 1: Quá trình trao đổi chất theo 2 cấp độ không thể hiện rõ ở hệ cơ quan nào dưới đây ? A. Hệ hô hấp B. Hệ tiêu hoá C. Hệ bài tiết D. Tất cả các phương án còn lại Chọn đáp án: C Câu 2: Sản phẩm nào dưới đây không được thải ra môi trường ngoài trong quá trình trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường A. CO2 B. Phân C. Nước tiểu, mồ hôi D. Oxi Chọn đáp án: D Câu 3: Loại dịch cơ thể mà tại đó diễn ra sự trao đổi chất trực tiếp với tế bào là A. nước mô. B. dịch bạch huyết. C. máu. D. nước bọt. Chọn đáp án: A Câu 4: Thành phần nào dưới đây là chất thải của hệ hô hấp ? A. Nước tiểu B. Mồ hôi C. Khí ôxi D. Khí cacbônic Chọn đáp án: D Câu 5: Điều nào sau đây đúng khi nói về trao đổi chất ở cấp độ cơ thể A. Là quá trình cơ thể tiếp nhận từ môi trường ngoài thức ăn, nước, ôxi và thải ra môi trường ngoài các sản phẩm bài tiết, khí cacbonic B. Do sự hoạt động của các hệ cơ quan tiêu hoá, hô hấp, bài tiết. C. Trong cơ thể, thức ăn được biến đổi thành chất dinh dưỡng đơn giản, có thể được hấp thụ vào máu. D. Tất cả các đáp án trên Chọn đáp án: D Câu 6: Sự trao đổi chất ở người diễn ra ở mấy cấp độ ? A. 4 cấp độ B. 3 cấp độ C. 2 cấp độ D. 5 cấp độ Chọn đáp án: C Câu 7: Trong quá trình trao đổi chất, máu và nước mô sẽ cung cấp cho tế bào những gì ? A. Khí ôxi và chất thải B. Khí cacbônic và chất thải C. Khí ôxi và chất dinh dưỡng D. Khí cacbônic và chất dinh dưỡng Chọn đáp án: C Câu 8: Điều nào sau đây đúng khi nói về quá trình trao đổi chất ở tế bào? A. Là quá trình trao đổi vật chất giữa tế bào với môi trường trong (máu, nước mô). B. Máu đem chất dinh dưỡng đã được hấp thụ và ôxi cung cấp cho tế bào. C. Máu nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết và khí cacbonic đưa tới các hộ cơ quan bài tiết và hô hấp để từ đó thải ra môi trường ngoài qua hoạt dộng trao đổi chất ở cấp độ cơ thể. D. Tất cả các đáp án trên Chọn đáp án: D Câu 9: Trong quá trình trao đổi chất ở cấp độ tế bào, trừ khí cacbônic, các sản phẩm phân huỷ sẽ được thải vào môi trường trong và đưa đến A. cơ quan sinh dục. B. cơ quan hô hấp C. cơ quan tiêu hoá. D. cơ quan bài tiết. Chọn đáp án: D Câu 10: Tại sao mùa đông hay đi tiểu nhiều hơn? A. Các mạch máu dãn, tăng lưu thông đến da và các cơ quan nội tạng quan trọng, giúp chúng giữ ấm. B. Mạch máu co lại làm huyết áp giảm, lúc này thận làm việc nhiều để tăng thể tích máu và huyết áp, chất lỏng dư thừa tạo thành nước tiểu. C. Mạch máu co lại làm huyết áp tăng, lúc này thận làm việc nhiều để giảm thể tích máu và hạ huyết áp, chất lỏng dư thừa tạo thành nước tiểu. D. Mạch máu co lại làm huyết áp tăng, lúc này thận làm việc nhiều để tăng thể tích máu và hạ huyết áp, chất lỏng dư thừa tạo thành nước tiểu. Chọn đáp án: C Vậy là chúng ta đã cùng nhau soạn xong Bài 31. Trao đổi chất trong SGK Sinh học 8. Mong rằng bài viết trên đã giúp các bạn nắm vững kiến thức lí thuyết, soạn các câu hỏi trong nội dung bài học dễ dàng hơn qua đó vận dụng để trả lời câu hỏi trong đề kiểm tra để đạt kết quả cao Mời các bạn xem thêm: Giải VBT Sinh 8: Bài 31. Trao đổi chất |
