Vậy, khi nào bạn nên đến gặp bác sĩ hoặc nha sĩ để điều trị chứng khô miệng? Hãy thăm khám bác sĩ hoặc nha sĩ nếu như đang mắc phải tình trạng khô miệng với các dấu hiệu bất thường như:
Cách chữa trị khô miệng lâu dài chính là điều trị dứt điểm nguyên nhân của nó. Nếu khô miệng do dùng thuốc, bác sĩ có thể quyết định thay đổi đơn thuốc của bạn để giảm bớt các triệu chứng khô miệng. Nếu tuyến nước bọt của bạn hoạt động kém, bác sĩ có thể kê cho bạn một loại thuốc giúp tuyến nước bọt hoạt động tốt hơn. Một số bệnh lý liên quan đến hệ thống cũng có thể gây khô miệng chẳng hạn như hội chứng Sjögren, bệnh Alzheimer. Trong những trường hợp này, bác sĩ sẽ đề nghị sử dụng nước bọt nhân tạo giúp làm tăng lưu lượng nước bọt khỏe mạnh trong miệng bệnh nhân. Các biện pháp phòng ngừa khô miệngChứng khô miệng gây ra nhiều bất tiện và khó khăn cho bạn khi ăn uống hoặc nói chuyện. Để hạn chế tình trạng này, bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa khô miệng dưới đây:
Khô miệng hay uống nhiều nước nhưng vẫn khô miệng là một tình trạng thường xuyên xảy ra ở bất kỳ ai cả người lớn và trẻ em. Tuy nhiên, tình trạng miệng bị khô, thiếu nước bọt có thể giảm khi uống đủ nước, hạn chế ăn thức ăn khô, tăng độ ẩm cho môi trường xung quanh. Nếu bạn luôn cảm thấy khát và không có dấu hiệu dừng lại, bạn cần đi thăm khám nha sĩ sớm. Các nha sĩ có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng khô miệng và giữ an toàn cho răng của bạn trước ảnh hưởng của tình trạng khô nước bọt. Nguồn tham khảo: 1. Hennessy, B.J. (2023) Xerostomia - dental disorders, MSD Manual Professional Edition. Available at: https://www.msdmanuals.com/professional/dental-disorders/symptoms-of-dental-and-oral-disorders/xerostomia (Accessed: 11 July 2023). 2. Villa, A., Connell, C.L. and Abati, S. (2014) Diagnosis and management of Xerostomia and hyposalivation, Therapeutics and clinical risk management. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4278738/ (Accessed: 11 July 2023). 3. NIDCR, N.I. of D. and C.R. (2022) Dry mouth, National Institute of Dental and Craniofacial Research. Available at: https://www.nidcr.nih.gov/health-info/dry-mouth (Accessed: 11 July 2023). 4. Staff, M.C. (2018) Dry mouth, Mayo Clinic. Available at: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-mouth/symptoms-causes/syc-20356048 (Accessed: 11 July 2023). Kích thích của niêm mạc miệng ra hiệu cho các hạt tiết nước bọt trong tủy, tạo đáp ứng thần kinh ly tâm. Các xung thần kinh ly tâm giải phóng acetylcholine ở tận cùng thần kinh tuyến nước bọt, kích hoạt thụ thể muscarin (M3), làm tăng sản xuất và lưu thông nước bọt. Tín hiệu tủy chịu trách nhiệm về tiết nước bọt cũng có thể bị điều khiển bởi vỏ não từ các kích thích khác (ví dụ như vị giác, mùi, lo lắng). Khô miệng thường do nguyên nhân sau:
 Bức xạ ngẫu nhiên lên tuyến nước bọt trong quá trình xạ trị ung thư vùng đầu cổ thường gây ra tình trạng khô miệng nghiêm trọng (5200 cGy gây khô miệng nặng, vĩnh viễn, nhưng thậm chí liều nhỏ hơn cũng gây khô miệng tạm thời). Bệnh sử của các bệnh hiện nay bao gồm cả khoảng nghỉ trước khi khởi phát, và thời gian của bệnh (ví dụ, liên tục hay từng đợt, chỉ xuất hiện khi tỉnh), các yếu tố kích thích bao gồm yếu tố hoàn cảnh hoặc tâm lý (ví dụ khô miệng xuất hiện trong thời kỳ căng thẳng tâm lý hoặc khi có những hoạt động cụ thể), đánh giá tình trạng nước bọt (ví dụ: thói quen nuốt chất lỏng, nôn hoặc tiêu chảy tái phát), và thói quen ngủ. Cần khai thác tiền sử sử dụng thuốc kích thích. Khám thực thể tập trung vào khoang miệng, đặc biệt khi khô miệng rõ ràng (ví dụ, niêm mạc khô, dính, hay ẩm ướt, nước bọt có bọt, đặc, hoặc bình thường), sự hiện diện của bất kỳ tổn thương nào do nấm Candida albicans, và tình trạng các răng. Sự hiện diện và mức độ nghiêm trọng của khô miệng có thể được đánh giá bằng một số cách. Ví dụ, một cây đè lưỡi đặt vào niêm mạc má trong 10 giây. Nếu đè lưỡi rơi ngay lập tức khi người khám bỏ tay ra, dòng nước bọt được co là bình thường. Cây đè lưỡi càng khó rơi thì mức độ khô miệng càng nghiêm trọng. Ở phụ nữ sử dụng son môi, nếu son môi dính vào những răng trước, có thể gợi ý chứng khô miệng. Nếu niêm mạc miệng có vẻ khô, cần sờ các tuyến nước bọt dưới hàm, dưới lưỡi, và tuyến mang tai, trong khi quan sát miệng các ống dẫn nước bọt. Miệng ống tuyến dưới hàm và dưới lưỡi nằm ở phía trước dưới lưỡi, miệng ống tuyến mang tai nằm ở giữa má trong. Làm khô miệng ống bằng một miếng gạc vuông trước khi ấn giúp ích cho quan sát. Nếu có sẵn cốc chia độ, bệnh nhân có thể nhổ nước bọt cho sạch khỏi miệng rồi sau đó nhổ hết nước bọt vào cốc. Lưu lượng nước bọt bình thường là 0,3 đến 0,4 mL/phút. Khô miệng nhiều thì lưu lượng 0,1 mL/phút. Một biểu hiện chung của nhiễm trùng nấm C. albicans là những vùng dát đỏ và teo (ví dụ, mất các nhú ở lưng lưỡi). Ít phổ biến hơn là giả mạc trắng, dạng kem, lau đi sẽ gây chảy máu. Những phát hiện sau đây cần được quan tâm đặc biệt:
Khô miệng được chẩn đoán bằng các triệu chứng, sự xuất hiện, nước bọt không chảy ra khi xoa bóp tuyến nước bọt. Không cần phải đánh giá thêm khi khô miệng xuất hiện sau khi bắt đầu dùng một thuốc mới và dừng lại sau khi ngừng thuốc hoặc các triệu chứng xuất hiện trong vài tuần trong khi chiếu xạ vùng đầu và cổ. Khô miệng xuất hiện đột ngột sau chấn thương đầu và cổ có thể là do tổn thương thần kinh. Khô mắt, khô da, phát ban, hoặc đau khớp đi kèm, đặc biệt ở bệnh nhân nữ, gợi ý chẩn đoán hội chứng Sjögren Hội chứng Sjögren Hội chứng Sjögren là một bệnh viêm tự miễn hệ thống mạn tính, không rõ nguyên nhân. Bệnh được đặc trưng bởi triệu chứng khô miệng, mắt, và các màng nhầy khác (hội chứng sicca) do thâm nhiễm... đọc thêm
Đối với bệnh nhân khô miệng không rõ ràng, có thể đo dòng nước bọt bằng cách đặt dụng cụ thu ở những miệng ống tuyến chính sau đó kích thích tiết nước bọt bằng axit citric hoặc nhai paraffin. Lưu lượng bình thường của tuyến mang tai là 0,4 đến 1,5 mL/phút/tuyến. Theo dõi dòng chảy có thể hỗ trợ xác định mức độ đáp ứng với điều trị. Nguyên nhân của khô miệng thường rõ ràng, nhưng nếu nguyên nhân không rõ ràng và bệnh hệ thống bị nghi ngờ, nên đánh giá thêm bằng sinh thiết tuyến nước bọt phụ (để phát hiện hội chứng Sjögren Hội chứng Sjögren Hội chứng Sjögren là một bệnh viêm tự miễn hệ thống mạn tính, không rõ nguyên nhân. Bệnh được đặc trưng bởi triệu chứng khô miệng, mắt, và các màng nhầy khác (hội chứng sicca) do thâm nhiễm... đọc thêm
Khi có thể, cần giải quyết và điều trị nguyên nhân khô miệng. Đối với bệnh nhân khô miệng có liên quan đến thuốc đang điều trị mà không thể đổi thuốc, cần thay đổi thời gian sử dụng thuốc để đạt được hiệu quả tốt nhất vào ban ngày, do ban đêm khô miệng có thể dễ dẫn đến sâu răng hơn. Có thể đeo máng cá nhân chứa gel fluor để hỗ trợ giảm thiểu sâu răng ở những bệnh nhân này. Đối với tất cả các loại thuốc, cần phải cân nhắc đến các dạng dễ dùng, như dạng lỏng, cần tránh dùng loại thuốc đặt dưới lưỡi. Nên làm trơn miệng và cổ họng bằng nước trước khi nuốt viên nang và viên nén hoặc trước khi dùng nitroglycerin dưới lưỡi. Bệnh nhân nên tránh dùng thuốc thông mũi và thuốc kháng histamine. Điều trị triệu chứng bao gồm các biện pháp sau:
Thuốc tăng cường tiết nước bọt bao gồm cevimeline và pilocarpine, cả hai thuốc chủ vận cholinergic. Cevimeline (30 mg uống 3 lần/ngày) có ít hoạt động của thụ thể M2 (tim) hơn pilocarpine và thời gian bán hủy dài hơn. Tác dụng phụ chủ yếu là buồn nôn. Có thể sử dụng Pilocarpine (5 mg uống 3 lần/ngày) sau khi đã loại bỏ chống chỉ định về nhãn khoa và tim phổi; các tác dụng phụ bao gồm đổ mồ hôi, đỏ bừng, và đa niệu. Thường xuyên nhấm nháp các chất lỏng không chứa đường, nhai kẹo cao su xylitol, và sử dụng chất thay thế nước bọt không kê đơn có chứa carboxymethylcellulose, hydroxyethylcellulose hoặc glycerin có thể có tác dụng. Bôi sáp dầu lên môi và dưới răng giả để làm giảm khô, nứt, đau nhức, và chấn thương niêm mạc. Một máy làm ẩm không khí lạnh có thể có ích với các bệnh nhân thở miệng do triệu chứng của họ thường trầm trọng vào ban đêm. Vệ sinh răng miệng cẩn thận là rất cần thiết. Bệnh nhân nên thường xuyên đánh răng và sử dụng chỉ nha khoa (cả ngay trước khi đi ngủ) và sử dụng nước súc miệng hoặc chứa fluoride hoặc gel hàng ngày; sử dụng loại kem đánh răng mới bổ sung canxi và phốt phát cũng có thể giúp tránh sâu răng lan tràn. Cần tăng tần số khám dự phòng nha khoa và khuyến cáo loại bỏ mảng bám. Cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa sâu răng là đeo máng cá nhân chứa natri fluoride 1,1% hoặc fluoride thiếc 0,4% khi đi ngủ. Ngoài ra, nha sĩ có thể sử dụng verni Natri fluoride 5% 2 đến 4 lần/năm. Bệnh nhân nên tránh thức ăn, đồ uống có đường hoặc có tính axit và bất kỳ loại thực phẩm gây kích thích khô, cay, làm săn se niêm mạc hoặc quá nóng hoặc quá lạnh. Điều đặc biệt quan trọng là tránh ăn đường gần thời gian ngủ. Mặc dù khô miệng trở nên phổ biến hơn ở người cao tuổi, điều này là do họ sử dụng nhiều thuốc hơn là do bản thân sự lão hóa.
Bệnh nhân khô miệng có nguy cơ sâu răng cao; vệ sinh răng miệng cẩn thận, bổ sung các biện pháp dự phòng trong chăm sóc tại nhà và sử dụng fluoride bởi những người có chuyên môn là cần thiết. |
