Phần đông loài người chỉ mới tập thành thói quen tắm rửa khoảng gần 200 năm nay. Trước đó, người ta vẫn xem việc vài tháng không tắm là sự thường. Ở châu Âu, vào thế kỷ IV, hình thức tắm táp còn là để tra tấn tội phạm. Tới thế kỷ XVII, người châu Âu vẫn xa lạ với việc vệ sinh thân thể. Ở Trung Quốc thì có khác. Người Trung Hoa cổ đại gọi hành động tắm là 沐浴 (Mộc dục) hay tắm gội. Theo chữ viết tượng hình này, Mộc (沐) chỉ hành động ngẩng đầu khi ngồi trong một chiếc bồn còn Dục (浴) chỉ phần thân thể nằm trong bồn tắm. Do đó theo nghĩa chữ tượng hình, Mộc chỉ hành động gội sạch đầu, còn Dục sẽ là làm sạch phần thân thể.  Các giáp cốt văn thời đại Ân Thương hơn 3.000 năm trước đã ghi chép về việc tắm gội (“mộc dục” 沐浴). Sách Chu Lễ soạn thời Tiên Tần bắt đầu chế định tắm gội là nghi thức bắt buộc của vua quan mỗi khi muốn tham gia tế lễ cúng bái, kèm theo đó là những quy định cụ thể về cách bài trí và vật dụng cần có của phòng tắm trong vương thất. Năm 334, Võ đế nhà Hậu Triệu là Thạch Hổ cho dựng chỗ tắm riêng gọi “Long ôn trì”, đó là “phòng tắm tư nhân” quy mô xuất hiện sớm nhất ở Trung Hoa. Đến Nam Bắc triều, Giản Văn đế nhà Lương là Tiêu Cương (503-551) đích thân soạn công trình nghiên cứu phép dưỡng sinh, lấy việc tắm gội làm chính, là “Mộc dục kinh” (3 quyển). Sang đời Đường, kiến trúc hoàng cung phủ đệ đã dành hẳn chỗ tắm táp riêng; hiện trong Thanh Hoa cung, một trong “tứ đại danh viên”, vẫn còn “Thanh Hoa trì” là chỗ để hoàng đế và hậu phi tắm gội. Đời Tống, do thương nghiệp phồn thịnh, đã có hình thức kinh doanh nhà tắm công cộng. Trong “Năng cải trai mạn lục” do danh sĩ Nam Tống là Ngô Tăng soạn năm 1162 còn cho biết các chủ nhà tắm đã biết dùng chiêu ưu đãi khách quen đặng giữ mối lâu dài. Không chỉ thế, còn xuất hiện thêm dịch vụ kỳ lưng cho khách tắm, như trong bài từ “Như mộng lệnh” của Tô Đông Pha (1037-1101) ghi nhận. Từ đầu thế kỷ XVI trở đi, hệ thống nhà tắm công cộng phổ biến khắp Trung Hoa, tỉnh thành nào cũng có. Theo định chế từ đời Tần, việc tắm táp không chỉ là vệ sinh thuộc cá nhân, mà còn là nghi thức bắt buộc đối với bá quan, cả trung ương xuống phủ huyện. Cách ba ngày phải gội đầu (gọi là “mộc”), cách năm ngày phải tắm toàn thân (gọi là “dục”). Vì thế, đời Hán có lệ cứ cách năm ngày lại cho các quan được nghỉ một ngày tắm táp, ngày nghỉ đó gọi “hưu mộc” 休沐: nghỉ phép để tắm gội. Trước khi yết kiến hoàng đế, quan viên vào chầu chín bệ cũng như cung phi được chọn hầu ngự tẩm đều bắt buộc phải qua nghi thức tắm rửa sạch sẽ, thay đổi y phục tinh tươm, bằng không sẽ phạm tội khi quân. Việc tắm rửa do đó thành quy phạm cho cả dân gian. Sách “Lễ ký”, thiên “Nội tắc” quy định dân chúng cách năm ngày phải dậy sớm để tắm rửa thay y phục; trong nhà lại phải có phòng tắm riêng cho nam nữ, vợ chồng không được tắm chung. Khi cha mẹ già yếu, con cái có bổn phận mỗi sáng phải giúp rửa mặt rửa tay, mỗi tối rửa chân, cách ba ngày giúp gội đầu, năm ngày giúp tắm gội cho cha mẹ. Cả hòa thượng, đạo sĩ cũng không ngoại lệ, bắt buộc phải tắm rửa theo đúng nghi thức, gọi là lễ “tịnh thân” trước khi làm pháp sự. Người hiện đại dùng nhiều loại sữa tắm, dầu gội đủ mùi hương để dưỡng thể cho sạch sẽ. Tuy nhiên người Trung Hoa cổ đại họ toàn dùng nguyên liệu tự nhiên, giúp làm sạch cơ thể hiệu quả, thư giãn sảng khoái tinh thần mà không độc hại. Những nguyên liệu thiên nhiên mà người xưa dùng để tắm rửa bao gồm nước gạo, đậu chuyên dùng để tắm, bồ kết, phì chu tử, một số hương liệu tự nhiên khác…rất đa dạng. Ngày nay cũng có thể thấy một số nơi ở Trung Quốc vẫn dùng nước gạo tinh khiết để tắm rửa. Đậu dùng để tắm là hỗn hợp giữa bột đậu nành và thảo mộc có tác dụng làm da mềm mịn, trơn láng. Tuy nhiên loại “sữa tắm” này thường chỉ xuất hiện ở tầng lớp quý phái và giàu có. Ngày nay chúng ta có loại sữa tắm hiện đại mỗi khi muốn làm sạch cơ thể, đó chính là sự thừa hưởng của những nguyên liệu tắm gội cổ đại mà ra. Mục đích đều nhằm gột rửa sạch sẽ cơ thể và thư giãn. Giữ chất thải cơ thể dưới gầm giường, dùng nước tiểu rửa mặt, không thay quần áo bẩn là những thói quen mất vệ sinh khó đỡ từng hiện diện trong thời kỳ Trung cổ. Bạn đã bao giờ tưởng tượng mình sẽ sống ra sao nếu không thay quần áo trong vòng một tháng? Hay điều gì sẽ xảy ra nếu bạn rửa mặt mỗi ngày bằng… nước tiểu? Chắc chắn những việc làm ấy sẽ khiến bạn nổi da gà vì kinh sợ. Tuy nhiên, trong thời kỳ Trung Cổ (thế kỷ V – thế kỷ XV), đây từng là thói quen của không chỉ một người mà hàng trăm ngàn người khác trên hành tinh. Vậy còn những thói quen “mất vệ sinh” nào từng xuất hiện trên thế giới khi ấy. Hãy cùng tìm hiểu danh sách ngay sau đây để có được câu trả lời. 1. Đi vệ sinh và giữ ngay “sản phẩm” dưới gầm giường Một chiếc bô gỗ thời xưa. Việc ra ngoài vào ban đêm nhằm “giải quyết nỗi buồn” từng là điều đáng sợ đối với những người sống ở thời Trung Cổ. Để giải quyết vấn đề này, người châu Âu xưa đã sử dụng bô và các dụng cụ chứa đựng chất thải ngay trong nhà mình. Khi có nhu cầu, họ chỉ cần đi vệ sinh ngay trong nhà mà không phải ra ngoài. Sản phẩm sẽ được trữ trong bô dưới gầm giường và giữ trong vòng vài ngày sau đó. 2. Nhổ răng ở hiệu cắt tóc Trong suốt thời Trung Cổ, nha sĩ là một khái niệm không hề tồn tại trong xã hội. Vào thời đó, những người bị bệnh răng lợi thường chỉ có một cách chữa trị duy nhất, đó là ra hiệu… cắt tóc. Ở đây, thợ cắt tóc sẽ dùng kìm giúp họ nhổ răng mà không quan tâm căn bệnh họ mắc là gì. Tất nhiên, dụng cụ thực hiện chẳng mấy khi được vệ sinh một cách sạch sẽ như ngày nay nên không khó hiểu khi bệnh răng miệng sẽ càng nặng thêm sau khi chữa. 3. Dùng lá cây làm giấy vệ sinh Thời Trung Cổ, vua chúa quý tộc thường thuê những người phục vụ riêng chuyên đảm nhận việc vệ sinh cho họ sau khi “giải quyết nhu cầu”. Những loại lá cây bản to như thế này được người Trung cổ tận dụng một cách tối đa. Còn với thường dân, họ buộc phải tự lo cho bản thân bằng cách sử dụng giấy vệ sinh. Nhưng vì kinh tế eo hẹp nên họ thường xuyên sử dụng các loại lá cây bản to để làm giấy vệ sinh cho mình. 4. Người xưa ít khi thay quần áo Đối với người nghèo, việc có quần áo mặc đã khó huống chi là có nhiều quần áo để thay đổi liên tục. Ở châu Âu thời Trung Cổ, số lượng quần áo may mặc không nhiều và phổ biến. Một người dân trung bình chỉ có 4 bộ quần áo cho mỗi mùa kéo dài 3 tháng. Vì vậy, họ thường xuyên phải mặc quần áo bẩn tới hàng tuần lễ. Chân dung vua James VI của Scotland - vị quý tộc mặc "bẩn" có tiếng thời Trung cổ. Ngay cả các thành viên hoàng gia cũng có thói quen trên. Vua James VI của Scotland thậm chí mặc quần áo bẩn đi ngủ và không thay trong hàng tháng trời. 5. Dùng giẻ lau cũ và rêu làm băng vệ sinh Sự nghèo khó và kém phát triển khoa học khiến những ngày "đèn đỏ" trở thành nỗi ác mộng của phụ nữ thời xưa. Thời Ai Cập cổ đại, phụ nữ dùng giấy cói để luôn được sạch sẽ trong những ngày “đèn đỏ”. Trong khi đó, dụng cụ vệ sinh của phụ nữ Hy Lạp lại sử dụng giẻ lau quấn quanh một miếng gỗ nhỏ. Rêu khô bện với giẻ lau cũng có thể trở thành băng vệ sinh của phụ nữ thời Trung cổ. Nhưng ở nhiều nơi khác trên thế giới, nhiều phụ nữ thậm chí sử dụng rêu, da động vật làm băng vệ sinh vì nghèo khó. 6. Dùng nước tiểu rửa mặt Giới quý tộc châu Âu xưa tin rằng, khả năng sát khuẩn của nước tiểu rất tốt cho làn da. Vì vậy, phụ nữ trong gia đình hoàng gia xưa rất ưa dùng nước tiểu để chăm sóc da mặt của mình. Ngoài ra, họ cũng trộn nước tiểu với dung dịch kiềm để giặt quần áo. Tới thời kì Victoria (khoảng thế kỷ XIX), nước tiểu và rượu thậm chí còn được coi là chất khử trùng trong y học. 7. Dùng mỡ động vật làm tóc thêm bóng đẹp Những mái tóc dày, xoăn và bồng bềnh luôn là niềm mơ ước của phụ nữ thời Trung Cổ, nhất là trong các gia đình thượng lưu, quyền quý. Vì vậy, trong các buổi tiệc linh đình, không ít chị em sử dụng mỡ động vật để có bộ tóc đẹp như ý. Những bộ tóc này có bề ngoài trông rất đẹp song lại bốc mùi khó chịu và rất dễ bắt lửa. Để che giấu mùi hôi khó chịu của tóc, phụ nữ thời đó thường sử dụng thêm tinh chất nước hoa đậm đặc. 8. Đốt vết thương để ngăn nhiễm trùng Đối với các kị sĩ Trung Cổ, các vết thương nhiễm trùng luôn gây ra sự khó chịu. Vì thế, họ thường xuyên tìm đến các thợ rèn để chữa trị. Ở đây, thợ rèn sẽ dùng thanh sắt nung nóng đỏ để làm cháy các vết thương hở của bệnh nhân. Họ quan niệm rằng tuy phải chịu đau đớn song nhiệt độ của thanh sắt cũng sẽ tiêu diệt vi khuẩn và vi trùng của vết thương. 9. Dùng lưu huỳnh để chữa mụn và tàn nhang Tàn nhang - nỗi khiếp sợ của phụ nữ thời Trung Cổ. Thời xưa, tàn nhang và mụn trứng cá luôn được coi là nỗi kinh hoàng của các chị em. Vì vậy, phụ nữ châu Âu xưa đã nghĩ ra một phương pháp làm đẹp: dùng lưu huỳnh bột để xoa mặt. Bột lưu huỳnh - thứ mỹ phẩm trị tàn nhang cực kì nguy hiểm mà phụ nữ xưa không hề hay biết. Họ tin rằng cọ xát lưu huỳnh lên da mặt hàng ngày sẽ giúp giảm thiểu sự xuất hiện của tàn nhang nhanh chóng. Thói quen này chỉ biến mất khi các nhà khoa học phát hiện ra lưu huỳnh bột rất nguy hiểm với con người chứ không có tác dụng như chị em lầm tưởng. |
