Tại sao lại gọi là hợp chúng quốc hoa kỳ

15:30, 11/05/2019 (GMT+7)

* Về tên gọi của nước Mỹ, có nơi ghi là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, có nơi lại ghi Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Cách ghi nào đúng? (Lê Ngọc Thành, Hải Châu, Đà Nẵng)

* Vào phần Cẩm nang du lịch của trang thegioidulich.com.vn (Công ty CP HanoiRedtours, trụ sở chính ở 63 Hàng Trống, Hoàn Kiếm, Hà Nội) tôi đọc được tít đề Rực rỡ mùa hoa anh đào tại xứ sở Cờ Hoa. Xem xuống bên dưới thì thấy họ giới thiệu du lịch đến nước Mỹ xem hoa anh đào nở. Xin cho hỏi, vì sao nước Mỹ lại được gọi là “xứ Cờ Hoa”? Ngoài ra còn có nơi nào có cách gọi tương tự không? (nguyenthimieu2714@...)

Tại sao lại gọi là hợp chúng quốc hoa kỳ
Một người phụ nữ trong tà áo dài Việt Nam trong một vườn hoa anh đào ở Mỹ. Ảnh: NGUYỄN VĂN NHÂN

- Hoa Kỳ (tiếng Anh: United States, viết tắt là US), hay còn gọi là Mỹ (tiếng Anh: America), tên gọi đầy đủ là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ hoặc Hợp chúng quốc Mỹ (tiếng Anh: United States of America, viết tắt là USA).
Cả hai tên gọi “Mỹ” và “Hoa Kỳ” đều bắt nguồn từ cách phiên dịch hai tên gọi này sang tiếng Trung Quốc. Theo bài giới thiệu Tổng quan về Hoa Kỳ (美国概况 – Mỹ quốc khái huống) đăng trên trang xinhuanet.com (新华网 - Tân Hoa võng của Trung Quốc), hiện nay, tên tiếng Anh đầy đủ của nước Mỹ được dịch sang tiếng Trung Quốc là Mỹ Lợi Kiên hợp chúng quốc (美利堅合眾國), gọi tắt là Mỹ quốc (美國), trong đó “Mỹ Lợi Kiên” (美利堅 - “Měilìjiān”) là phiên âm tiếng Trung của từ tiếng Anh “American” nhưng bỏ chữ “A”.

Trong bản tiếng Trung của “Điều ước Vọng Hạ” được Mỹ và Trung Quốc ký kết năm 1844, nước Mỹ được gọi là “Á Mỹ Lý Giá châu đại hợp chúng quốc” (亞美理駕洲大合眾國). Trong đó, “Hợp chúng quốc” có nghĩa là quốc gia do nhiều tiểu bang liên hiệp lại mà thành (The United States). “Chúng” ở đây có nghĩa là “nhiều”, nhưng hay bị gọi thành “hợp chủng quốc” vì nhiều người cho rằng đây là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành. Tuy nhiên cách gọi này không chính xác, bản thân trong tên tiếng Anh đầy đủ của Hoa Kỳ là “The United States of America” cũng không có từ nào đề cập đến chủng tộc.

Trang baochinhphu.vn (Báo điện tử Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam) ngày 10-7-2007 đưa tin về việc Bộ Ngoại giao đề nghị thống nhất sử dụng tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” như sau:

“Ngày 4-7, Bộ Ngoại giao đã có Công văn 2243/BNG-CM gửi website Chính phủ xác nhận tên gọi chính thức đầy đủ của Hoa Kỳ.

Tên chính thức đầy đủ của Hoa Kỳ “the United States of America” được dịch thông qua phiên âm tiếng Hán là “Mỹ lợi kiên Hợp chúng quốc”. Chữ “chúng” đôi chỗ được viết thành “chủng” vì được hiểu theo nghĩa “chủng tộc”.

Hiện nay, tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” được dùng khá phổ biến trong các văn bản của Việt Nam, cũng như các văn bản của phía Hoa Kỳ khi được dịch sang tiếng Việt. Vì vậy, Bộ Ngoại giao đề nghị thống nhất sử dụng tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ”.

“Hoa Kỳ” (花旗) có nghĩa là “cờ hoa”, xuất phát từ cách người Trung Quốc từng gọi quốc kỳ của nước Mỹ là “Hoa Kỳ” (cờ hoa) và gọi nước Mỹ là Hoa Kỳ quốc, nghĩa là nước Cờ Hoa. Vì vậy mà một số người còn gọi nước Mỹ là “xứ Cờ Hoa”.

Tương tự, tùy theo nét đặc trưng của từng đất nước mà người ta gọi đất nước đó bằng một cái tên rất dễ nhớ. Nhật Bản là xứ sở Hoa Anh Đào hay đất nước Mặt Trời Mọc (quốc kỳ của Nhật có hình Mặt Trời). Hàn Quốc là xứ sở Kim chi (món ăn quốc hồn quốc túy người Hàn). Campuchia là đất nước Chùa Tháp…

Đ.N.C.T

Hợp chúng quốc Hoa Kỳ hay Hợp chủng quốc Hoa Kỳ?

VTV.vn - Từ trước đến nay, nhiều người sử dụng cụm từ "Hợp chủng quốc Hoa Kỳ", nhưng bên cạnh đó cụm từ "Hợp chúng quốc Hoa Kỳ" vẫn được dùng. Vậy đâu là sự khác biệt?

Nhiều năm qua, cụm từ “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ” thường được dùng trong cuộc sống thường ngày cũng như trên một số phương tiện truyền thông.

Từ “chủng” là từ phiên âm Hán Việt của chữ 種trong tiếng Hán và được hiểu với nghĩa là giống (chủng tộc) hoặc loại (chủng loại).

Ông Lê Chí Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ châu Mỹ, Bộ Ngoại giao cho PV VTV News biết, trong các văn bản chính thức của Bộ Ngoại giao từ trước tới nay đều sử dụng là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

Hiện nay, các bản tin Thời sự của đã sử dụng cụm từ “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” làm tên chính thức và đầy đủ của nước Mỹ thay cho cụm từ “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”.

Trong khi đó, từ “chúng” xuất phát từ chữ 眾 của tiếng Hán được dùng với ý nghĩa là đông, ví dụ như công chúng, đại chúng, quần chúng nhân dân. Vì lẽ đó, từ “Hợp chúng quốc” (từ Hán Việt xuất từ cụm từ合眾國) chỉ một quốc gia gồm nhiều nước khác nhau.

Theo nhiều người, “Hợp chúng quốc” là tên gọi chính xác dựa trên nguyên gốc tiếng Anh của nước Mỹ -United States. Từ United có nghĩa sự đoàn kết, hòa hợp còn States là các đơn vị hành chính, nơi có nhiều người dân sinh sống.

Cụm từ United States of America được cố Tổng thống Thomas Jefferson sử dụng lần đầu tiên vào năm 1776 xuất phát từ lá cờ mang tên “Grand Union” (Đại Liên hiệp) của liên minh 13 thuộc địa chống sự cai trị của Vương quốc Anh.

Sau khi nước Mỹ giành được độc lập, 13 thuộc địa này trở thành 13 bang (State) đầu tiên của chính quyền mới và sau nay được mở rộng thành 50 bang như hiện nay. Mỗi bang đều có chủ quyền và có ngành hành pháp với người đứng đầu do dân bầu (Thống đốc), ngành tư pháp độc lập và ngành lập pháp do dân bầu.

Từ khóa:

, Hoa Kỳ, Hạ viện Mỹ, quốc hội Mỹ

Th.ba, 28/06/2011, 13:30 Lượt xem: 30963

Sai thành đúng

United States of America - tên gọi ấy khi dịch ra âm Hán-Việt chính xác là: Hợp Chúng Quốc Á Mỹ Lợi Gia (America), gọi tắt là Hợp Chúng Quốc châu Mỹ hoặc Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Theo tiến sĩ giáo dục Lê Vinh Quốc (trong bài báo của ông đăng trên tuoitre.vn) thì: "Trong tên gọi đó, cụm từ 'Hợp Chúng Quốc' là cách dịch chính xác của cụm từ 'United States' có nghĩa là 'các nước (bang) liên hợp' - đồng nghĩa với từ 'liên bang'. Nhưng không hiểu do đâu và tự bao giờ chữ 'Chúng' (mang dấu sắc) lại biến thành 'Chủng' (mang dấu hỏi). Nhiều người còn giải thích một cách “uyên bác” rằng Hoa Kỳ là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành nên nước ấy có tên như vậy (!). Thế mới biết, chỉ thay đổi dấu trong một từ mà đã làm biến đổi cả ý nghĩa tên gọi của một quốc gia."

Thật vậy, tuy Hợp Chúng Quốc chính xác hơn theo cách phiên dịch từ Hán Việt, nhưng hiện nay tên gọi Hợp Chủng Quốc hoặc Hiệp Chủng Quốc tại Việt Nam được dùng phổ biến hơn, kể cả trong các văn kiện chính thức. Theo kết quả tìm kiếm tại Google, tên này được dùng tại trang Bộ Ngoại Giao Việt Nam, trang Tòa Đại Sứ VN tại Hoa Kỳ hoặc Tòa Đại sứ Hoa Kỳ tại VN.

Tại sao lại gọi là hợp chúng quốc hoa kỳ

Nên sử dụng tên nào trong văn bản chính thức?

Có người cho rằng lấy tên gọi sai làm tên chuẩn trong các tài liệu chính thống hoặc tra cứu thông tin (như các trang web của chính phủ hay bách khoa toàn thư Wikipedia) là không thể chấp nhận được. Điều đó không hợp lý vì đã chính thống thì phải viết cho đúng, nếu không người đọc sẽ không phân biệt được đúng sai.

Tuy nhiên, theo nhiều người thì ngôn ngữ thay đổi theo thời gian, và tên chuẩn biến đổi nên đôi khi không chính xác theo tên gốc cũng là chuyện bình thường. Thành viên Leedmi trên Wikipedia viết: "Trường hợp đọc trại đi rồi biến thành từ chuẩn, trong tiếng Việt cũng có nhiều, nếu cứ nhất định phải sử dụng từ cổ chính gốc từ ngàn xưa, chắc Wiki phải sửa rất nhiều. Như Huế đúng ra là Hóa, cám ơn từ chữ cảm ơn, cảm ân, Tết từ Tiết... Như chữ chung cư, có học giả cho là phải viết chúng cư mới đúng theo từ Hán-Việt gốc, nhưng mấy người viết thế ? Nếu muốn thật chính xác thì chữ United States of America phải gọi là Hợp chúng quốc châu Mỹ, chứ ở đâu ra chữ Hoa Kỳ (Cờ Hoa) kỳ cục thế, vậy mà Hoa Kỳ trở thành danh xưng chính thức. Hiện nay, từ Hợp Chủng Quốc đang được dùng nhiều trong các văn bản chính thức [...] vậy biết cái nào là chuẩn?"

Như vậy, chúng ta có nhất thiết sửa sai hay thống nhất một tên gọi trên các phương tiện thông tin?

Hợp chúng quốc là chỉ quốc gia thể chế liên bang lấy đoàn kết dân chúng, thực hiện dân chủ làm ý nghĩa chủ yếu, thí dụ Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, Hợp chúng quốc Mexico, một ít quốc gia này đều là quốc gia thể chế liên bang mà thực hiện chế độ dân chủ. Thể chế liên bang là đối lập với thể chế đơn nhất.

Quốc gia thể chế đơn nhất chỉ có một cái chính phủ trung ương đại biểu nhà nước sử dụng thực thi quyền lợi ngoại giao, chỉ có một cuốn hiến pháp thống nhất, có một bộ hệ thống pháp luật. Quốc gia thể chế liên bang là không giống nhau, nước tham gia liên minh dưới cai quản của nó đều có hiến pháp của chính mình, có quyền lợi qua lại lẫn nhau về đối ngoại, có hệ thống pháp luật của chính mình.

Hợp chúng quốc là một thuật ngữ chính trị dùng cho xưng hô hoặc hình dung chính thể của chính quyền nhà nước, bắt nguồn từ chữ Nhật (合衆国). Hiện tại trên thế giới chỉ có hai quốc gia Hoa Kỳ và México sử dụng lời nói hay câu viết ấy coi là tên gọi quốc gia. Hợp chúng quốc thông thường chỉ nước cộng hoà có thể chế liên bang.

Từ tương xứng của "hợp chúng quốc" trong chữ Anh là "United States", ý nghĩa là "liên hợp của rất nhiều bang" hoặc "liên hợp của rất nhiều chính phủ"[1], cho nên có lúc cũng sẽ lấy liên bang làm phiên dịch[2]. Ngoài ra, ở trong chữ Anh và rất nhiều ngôn ngữ khác, "United States" mà viết chữ in thường thường dùng để làm tên gọi phổ thông của Hoa Kỳ (giống như "United Kingdom" hay dùng làm tên gọi phổ thông của Anh Quốc[3]).

Nước có chủ quyền Ngày dựng nước (tức ngày quốc khánh) Thể chế chính trị Nguyên thủ quốc gia Đầu não chính phủ Quốc hội Thủ đô Vùng đất Quốc kì Quốc huy Quốc hoa Bản đồ
  Hoa Kỳ Ngày 04 tháng 07 năm 1776
  • Thể chế liên bang
  • Chế độ tổng thống
  • Thể chế cộng hoà
  • Chế độ lưỡng viện
Tổng thống Hoa Kỳ Quốc hội Hoa Kỳ Washington, D.C. Bắc Mỹ     Hoa hồng  
  Mexico Ngày 16 tháng 09 năm 1810 Tổng thống Mexico Nghị viện Mexico Thành phố Mexico Bắc Mỹ     Hoa xương rồng

và cúc thược dược

 
  • Hợp chúng quốc Bỉ, năm 1790.
  • Hợp chúng quốc Brazil, cũng gọi là "nước Cộng hoà thứ nhất Brazil", từ năm 1891 đến năm 1969.
  • Hợp chúng quốc châu Trung Mĩ, cũng gọi là "nước Cộng hoà Liên bang Trung Mĩ", từ năm 1823 đến năm 1838.
  • Hợp chúng quốc Cô-lôm-bi-a, từ năm 1863 đến năm 1886.
  • Hợp chúng quốc In-đô-nê-xi-a, từ năm 1949 đến năm 1950.
  • Hợp chúng quốc Quần đảo Y-ô-ni-a, bây giờ là một vùng của Hi Lạp, từ năm 1815 đến năm 1864, bị bảo hộ của Anh Quốc.
  • Hợp chúng quốc Vê-nê-du-ê-la, từ năm 1864 đến năm 1953.
  • Hợp chúng quốc A-ra-bi, từ năm 1958 đến năm 1961.
  • Hợp chúng quốc châu Phi La-tinh (chữ Pháp: États unis de l'Afrique latine) là quốc gia mà quốc phụ nước Cộng hoà Trung Phi Barthélemy Boganda kiến lập trong tưởng tượng.
  • Hợp chúng quốc Trung Hoa là khái niệm chính trị mà quốc gia thể chế liên bang hợp thành Trung Quốc, xuất hiện trước nhất vào đầu năm Dân quốc, chủ yếu chĩa thẳng vào vấn đề quân phiệt Nhật cắt chiếm riêng lãnh thổ lúc ấy.
  • Hợp chúng quốc Đại Áo là giả tưởng mà một ít học giả suy nghĩ mưu tính nhưng mà chưa bao giờ trải qua thực tiễn.
  • Hợp chúng quốc châu Âu là khái niệm chính trị còn liên hợp hơn so với Liên minh châu Âu bây giờ.
  • Hợp chúng quốc châu Phi là một khái niệm chính trị đòi nhường một phần hoặc tất cả nước chủ quyền của châu Phi biến thành liên bang.
  • Hợp chúng quốc châu Nam Mĩ là mục tiêu mà Simón Bolívar mưu hoạch dựng lên một quốc gia liên bang trên cơ sở các quốc gia sau độc lập này.

  1. ^ なお、United Statesを「合州国」と訳す著述家もおり、その代表者は本多勝一であり、本多にならう者も決して少なくない。ただし、本多は著書の中でこの表記は自分の趣味で行っているものであり、U.S.A.の正式名称の変更を意図するものではないと断りを入れている。
  2. ^ アメリカ合衆国でも政府機関の中には連邦捜査局(Federal Bureau of Investigation,FBI)や連邦航空局(Federal Aviation Administration,FAA)のように"Federal"(連邦)が使用されているものがある。
  3. ^ 明治から昭和初期において、イギリスの説明として「合衆王国」を用いる例が教科書や新聞等で散見される

  • Chế độ cộng hoà
  • Quốc thể
  • Chính phủ

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Hợp_chúng_quốc&oldid=69072972”