Thời kỳ bao cấp là một giai đoạn lịch sử đặc biệt của nước ta, với nhiều dấu ấn và hoài niệm của không ít người từng sinh sống trong thời kỳ này. Tưởng chừng câu chuyện về thời kỳ bao cấp đang mờ dần trong cuộc sống ồn ào, tấp nập, có nhiều đổi thay nhưng vẫn còn nằm trong ký ức của nhiều người và được kể lại khi so sánh với cuộc sống đời thường hôm nay. Show Những cuốn sổ tiết kiệm, thẻ xã viên, hóa đơn, học bạ… đã nhầu nhĩ theo thời gian. Một cửa hàng giao dịch bằng “tem - phiếu” với đầy đủ mặt hàng hay chiếc chạn đựng bát đĩa, xoong nồi, dưa cà, mắm muối... Tất cả những vật dụng thân thuộc, gần gũi của một thời xa xưa, khốn khó ấy đã được Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa tái hiện một cách sinh động, hấp dẫn.  “Đời sống thời bao cấp của Nhân dân Thanh Hóa” được tái hiện lại qua 3 không gian chính: phòng khách, nhà bếp và cửa hàng mua bán. Bằng mỗi hiện vật, tài liệu xưa cũ, nơi đây sẽ gợi nhớ cho người xem một thời bao cấp ở vùng quê xưa bình yên, còn nhiều khó khăn, vất vả. “Thời kỳ bao cấp” là tên gọi dùng để chỉ giai đoạn (1975 - 1986), khi đất nước bước vào thời kỳ hòa bình, tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh và xây dựng quê hương. Giai đoạn này, hầu hết mọi giao dịch từ nhu yếu phẩm, thực phẩm... đều thực hiện theo chế độ tem - phiếu. Đây chính là những dấu ấn đậm nét trong ký ức của nhiều người dân Việt Nam nói chung và người Thanh Hóa nói riêng. Không gian phòng khách được mở ra với ảnh Bác Hồ, những huân, huy chương kháng chiến cùng với khẩu hiệu “Không có gì quý hơn độc lập tự do” được treo ở vị trí trang trọng. Bên dưới là chiếc tủ ly bày lọ hoa, radio, đồng hồ... Cạnh đó là bộ bàn ghế lim tiếp khách, trên bàn có bộ ấm tích chè xanh. Do điều kiện thiếu thốn, phòng khách được bố trí là nơi nghỉ ngơi của các thành viên của gia đình. Giường ngủ được ngăn cách bởi chiếc ri-đô với chiếc gối thêu hoa và chăn con công rực rỡ. Máy khâu cũng là vật dụng quen thuộc với một số gia đình được xem là khá giả thời bao cấp. Góc học tập và làm việc được bố trí ngay bên cửa sổ với những cuốn sách “gối đầu giường”. Gian bếp được bố trí với những vật dụng đơn sơ, giản dị mà gần gũi, thân thương. Nổi bật là chiếc gác-măng-giê với các ngăn được phân rõ để đựng mắm muối, tương cà, bát đĩa, xoong nồi... Bếp nấu đơn sơ với kiềng 3 chân, chiếc nồi bám đen nhọ nồi cùng với chiếc chõng tre, mâm bát đĩa mộc mạc, xoay quanh những câu chuyện, kỷ niệm của một thời gian khó nhưng ấm áp tình thân. Chiếc bếp dầu, bếp điện... Những vật dụng được sử dụng thường xuyên vào những năm cuối của thời kỳ bao cấp. Bước vào không gian này, nhiều người bồi hồi xúc động, bởi những vật dụng thân quen ấy đã đưa họ về với những ngày gian khó, nhất là với những người ở thế hệ 6X, 7X. Ngoài ra, trong không gian phòng trưng bày còn có các hiện vật đặc trưng thời bao cấp như: Tem phiếu, giấy chứng nhận sử dụng xe đạp, radio, sổ gạo, sổ mua lương thực... Ai đã trải qua thời kỳ tem phiếu, ắt hẳn sẽ không thể quên được những buổi xếp hàng mua gạo, thịt... Hình ảnh gian hàng với những món hàng thiết yếu được “cô mậu dịch” thoăn thoắt trao cho khách khiến các bà, các mẹ cảm thấy rưng rưng nhớ tới một thời đã qua. Những chiếc sổ mua thực phẩm, tem phiếu được người dân thời bao cấp quý và gìn giữ cẩn thận. Bên cạnh đó, còn có không gian trưng bày những nông cụ truyền thống của xứ Thanh như: nông cụ phơi sấy, nông cụ tưới tiêu, nông cụ vận chuyển, nông cụ thu hoạch... Ông Trịnh Đình Dương, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Thông qua những tài liệu, hiện vật trưng bày được sưu tầm từ nhiều nguồn trong Nhân dân, chúng tôi muốn giúp khách tham quan được sống lại trong không gian ngập tràn ký ức về một thời xa xưa vất vả mà bình dị, thấm đẫm tình người”. Theo ông Dương, với thế hệ trẻ, không gian “Đời sống thời bao cấp của Nhân dân Thanh Hóa” sẽ là cơ hội giúp họ hiểu thêm về một giai đoạn lịch sử quan trọng, được trải nghiệm cuộc sống của ông bà, bố mẹ mình trong quá khứ. Từ đó, biết trân trọng, gìn giữ những thành quả to lớn của công cuộc đổi mới đất nước, có ý chí vươn lên góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh. Thời bao cấp bắt đầu từ khi nào?Mặc dù kinh tế chỉ huy đã tồn tại ở Bắc Việt Nam thời kỳ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ trước năm 1975, song thời kỳ bao cấp thường được dùng để chỉ sinh hoạt kinh tế cả nước Việt Nam ở giai đoạn từ đầu năm 1976 đến cuối năm 1986 trên toàn quốc, tức là trước Đổi Mới. Xã hội bao cấp là gì?Thời kỳ bao cấp là tên gọi dùng để chỉ một giai đoạn (từ những năm 1964-1975 ở miền Bắc và giai đoạn năm 1976-1986 trên cả nước) mà hầu hết mọi hoạt động kinh tế, xã hội diễn ra theo mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung do Nhà nước chỉ huy. Tem phiếu thời bao cấp là gì?Thời bao cấp, những năm 1965-1975 là những năm mở rộng chế độ tem phiếu, cung cấp hàng hóa theo giá bao cấp cho lực lượng vũ trang, cán bộ và nhân dân mà nguyên nhân chủ yếu do cung cầu mất cân đối, trong khi phải giữ giá cả ổn định, phải thực hiện nhiều chính sách đối với nhiều loại đối tượng phục vụ… Cơ chế kế hoạch hóa tập trung là gì?Kinh tế kế hoạch hóa tập trung (command economy hay centrally-planned economy) là nền kinh tế mà trong đó chính phủ đưa ra mọi quyết định về sản xuất và phân phối. Cơ quan kế hoạch của chính phủ quyết định sẽ sản xuất ra cái gì, sản xuất như thế nào, và phân phối cho ai. |
