Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng cho rằng, sở hữu tiềm năng, lợi thế vượt trội về tự nhiên, vị trí địa lý kinh tế-chính trị chiến lược kết nối các vùng kinh tế khu vực phía nam và cả nước với các nước khu vực ASEAN và thế giới, Đông Nam Bộ đảm nhiệm vai trò đầu tàu kinh tế và trung tâm phát triển thương mại, công nghiệp, du lịch, dịch vụ lớn nhất của cả nước. Đông Nam Bộ trở thành điểm đến lý tưởng của các nhà đầu tư nước ngoài, là khu vực tiềm năng cho quá trình dịch chuyển và tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia mạng lưới sản xuất toàn cầu. Trong 11 tháng năm 2023, trong bối cảnh kinh tế có nhiều khó khăn, thách thức, kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa của địa phương thuộc khu vực Đông Nam Bộ đạt hơn 200,5 tỷ USD, chiếm gần 32,4% thương mại của Việt Nam. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh duy trì tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu cao nhất cả nước, đạt gần 89 tỷ USD, hai tỉnh Bình Dương và Đồng Nai đều ghi nhận kim ngạch xuất, nhập khẩu cao hơn 30 tỷ USD với lần lượt 47,7 tỷ USD và 34 tỷ USD. Theo bà Phan Thị Thắng, mặc dù chưa có tăng trưởng so với cùng kỳ, nhưng với quy mô xuất khẩu lớn đã góp phần giữ vững vị thế của vùng Đông Nam Bộ trong việc dẫn dắt hoạt động xuất khẩu. Hàng hóa xuất khẩu của vùng như dệt may, sản phẩm gỗ, giày dép các loại, nông sản, máy móc thiết bị và phụ tùng... đã có mặt ở gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ; trong đó tập trung chủ yếu ở các thị trường truyền thống, đặc biệt với các thị trường mà Việt Nam đã có các Hiệp định thương mại tự do như Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN... Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, xu hướng phát triển sản xuất, xuất khẩu xanh đã và đang hình thành nên “luật chơi” mới về thương mại và đầu tư. Nhiều nền kinh tế phát triển trên thế giới, thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam nói chung và Đông Nam Bộ nói riêng đã đặt ra những quy định liên quan đến môi trường khắt khe hơn đối với hàng hóa nhập khẩu. Để mở rộng phát triển thị trường xuất khẩu, vùng Đông Nam Bộ cần đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm hàng hóa có thế mạnh của vùng trên thị trường trong nước, nhất là các sản phẩm xanh, sản phẩm thân thiện với môi trường, đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường lớn như Mỹ, EU... Phát triển sản xuất xanh, bền vững Theo bà Nga Đặng, đồng sáng lập Vietnam Food Europe BV (Hà Lan), phát triển xanh không chỉ đơn thuần là một xu hướng mà đang trở thành một yếu tố cấp thiết và bắt buộc trên toàn thế giới hiện nay. Thực tế phát triển xanh mang lại nhiều lợi ích thiết thực cả về kinh tế lẫn những giá trị vô hình, giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. “Sản xuất xanh là yêu cầu của nhiều thị trường lớn trên thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam vì thế cần chú trọng chuyển dịch sản xuất, dịch vụ theo hướng “xanh”, tận dụng những lợi thế để quảng bá, nâng cao giá trị thương hiệu. Đặc biệt, các doanh nghiệp xanh sẽ có nhiều cơ hội xuất khẩu hàng hóa, mở rộng thị phần, phát triển ổn định tại các thị trường khó tính như châu Âu. Với những yêu cầu như vậy, doanh nghiệp cần tiến tới tạm dừng sản xuất sản phẩm có phát thải lớn, ô nhiễm môi trường và thay thế bằng các dòng sản phẩm thân thiện, tiết kiệm năng lượng”, bà Nga Đặng khuyến cáo. Ông Danny Võ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài cũng khuyến cáo các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất, nhập khẩu cần thận trọng trong giao kết hợp đồng và trong khâu thanh toán, đặc biệt với các thị trường có rủi ro cao. Khi giao kết hợp đồng xuất khẩu, doanh nghiệp nên đàm phán, thực thi các phương thức thanh toán an toàn như thư tín dụng L/C không hủy ngang thay cho các phương thức chuyển tiền T/T trả sau, phương thức thanh toán nhờ thu, đồng thời tăng cường nghiên cứu thị trường, làm quen với văn hóa kinh doanh của từng nước, đối tác cũng như tìm hiểu về các hệ thống cơ quan giải quyết tranh chấp và thủ tục giải quyết tranh chấp của nước mà mình có quan hệ kinh tế. Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công thương, cho biết, Bộ Công thương đang triển khai các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu như hỗ trợ doanh nghiệp khai thác lợi ích của các FTA như nội luật hóa các cam kết; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến về các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết nhằm hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các doanh nghiệp trên địa bàn khu vực vùng Đông Nam Bộ hiểu hơn về các cơ hội có thể tận dụng để đẩy mạnh xuất khẩu; nghiên cứu, đánh giá tác động của các FTA, cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), áp dụng cơ chế tự chứng nhận xuất xứ để tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp xuất khẩu. 3 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu sụt giảm nghiêm trọng, đại diện nhiều hiệp hội, ngành hàng đề nghị Bộ Công Thương hỗ trợ xúc tiến tiêu thụ. Các ngành hàng xuất khẩu tiềm năng đang gặp khó Theo số liệu thống kê từ Tổng Cục Hải quan, tính đến ngày 15/3, ngành dệt may đạt 5,78 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu, giảm 1,27 tỷ USD so với cùg kỳ năm trước, tương ứng 18%. Sự sụt giảm kim ngạch của ngành dệt may đã được dự báo từ cuối năm 2022 khi đơn hàng ngày một khó. Thực tế trong quý đầu tiên của năm đơn hàng xuất khẩu đã giảm tới 30-40%. Trong tình cảnh tương tự, kim ngạch xuất khẩu thủy sản tháng 3/2023 đạt 780 triệu USD, giảm 24% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 3 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 1,85 tỷ USD, giảm 27% so cùng kỳ năm trước... Theo bà Tô Tường Lan- Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam, tình trạng sụt giảm xuất hiện ở hầu hết các thị trường chính của ngành, như thị trường khối Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên thái Bình Dương CPTPP giảm 23,5%, Mỹ giảm 55%, EU giảm 30%, thị trường Trung Quốc giảm ít nhất 11%. Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến sụt giảm kim ngạch của ngành thuỷ sản. Đầu tiên, lạm phát và khủng hoảng ngân hàng tại Mỹ- thị trường nhập khẩu thuỷ sản lớn nhất của Việt Nam – khiến các ngân hàng thắt chặt điều kiện tín dụng, nhà nhập khẩu không đủ khả năng kinh tế để nhập khẩu lô hàng lớn. Thứ hai, nhà nhập khẩu cơ cấu lại kho hàng, cơ cấu lại giá để nhập khẩu hàng. Giá nhập khẩu hiện đang có xu hướng giảm so với giá cùng thời điểm năm trước. Cuối cùng là sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường thủy sản thế giới. Sự trỗi dậy của Ecuador và Ấn Độ đã chiếm thị phần của Việt Nam tại một số thị trường lớn. 3 tháng đầu năm, xuất khẩu cà phê ước đạt 540.000 tấn, tương ứng 1,16 tỷ USD, giảm 9,9% về lượng, 1,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Đáng nói, doanh nghiệp ngành cà phê trong nước đang khó khăn trong việc mua nguyên liệu đầu vào. Nguyên do, người nông dân và doanh nghiệp FDI trữ hàng đợi giá nguyên liệu tăng cao mới bán ra. Tình trạng thiếu nguyên liệu đã đẩy giá cà phê nội địa tăng cao, trong khi giá xuất khẩu đang dao động mạnh. Khắc phục tình trạng sụt giảm, lấy lại đà tăng trưởng Có thể thấy, hầu hết các ngành hàng xuất khẩu lớn và tiềm năng của Việt Nam đang gặp khó khăn. Điều này đã ảnh hưởng tới xuất khẩu chung của cả nước. Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 3/2023, lãnh đạo Bộ Công Thương thông tin: Xuất nhập khẩu 3 tháng đầu năm đạt 154,3 tỷ USD, giảm 13,9%. Tình hình xuất khẩu giảm sút trong quý đầu tiên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến mục tiêu đạt 8-12% tăng trưởng xuất nhập khẩu của cả năm. Do vậy, lãnh đạo Bộ Công Thương đề nghị các cơ quan chức năng thuộc Bộ đánh giá tình hình, tìm nguyên nhân, đề ra giải pháp khắc phục tình trạng sụt giảm, lấy lại đà tăng trưởng xuất hàng hoá. Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài dự báo tình hình kinh tế, cập nhật chính sách thương mại của nước sở tại, từ đó đưa ra phản ứng chính sách cần có tham mưu cho Bộ Công Thương, Chính phủ. Đề xuất chủ trương chính sách giải pháp từ phía Chính phủ, phía địa phương, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp để tận dụng tốt nhất các hiệp định thương mại tự do góp phần thúc đẩy xuất khẩu. Xuất phát từ thực tế, đại diện các hiệp hội ngành hàng cũng đưa ra đề xuất nhằm tháo gỡ khó khăn, phục hồi xuất khẩu. Trong đó, hỗ trợ triển khai xúc tiến thương mại, kết nối giao thương và phổ biến thông tin thị trường, nhất là với thị trường Trung Quốc được các đại diện hiệp hội ngành hàng quan tâm, đề xuất. Liên quan đến ngành hàng cà phê, ông Đỗ Xuân Hiền- Chánh Văn phòng Hiệp hội Cà phê, Ca cao Việt Nam kiến nghị: Công lệnh 248, 249 của Hải Quan Trung Quốc đã được các Bộ, ngành liên quan tổ chức phổ biến. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp có mã số sản phẩm xuất khẩu cần rà soát lại, do vậy Bộ Công Thương phối hợp tổ chức hội thảo hướng dẫn thêm cho doanh nghiệp ngành cà phê, rà soát lại mã số đã được Hải Quan Trung Quốc cấp. Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đề nghị: Bộ Công Thương xúc tiến đầu tư, thu hút thêm nguồn vốn và công nghệ nhằm phát triển sản phẩm chế biến nhằm tăng giá trị cho thuỷ sản, tránh cạnh tranh trực tiếp. Bên cạnh đó, Hiệp hội Dệt may Thêu đan TP. Hồ Chí Minh cũng kiến nghị: Chính phủ thực hiện chính sách hỗ trợ thêm cho doanh nghiệp như giảm thuế, giảm và giãn đóng bảo hiểm xã hội để có nguồn lực đầu tư và đảm bảo đời sống cho người lao động. |
