Sau khi pha các thuốc đúng tỉ lệ, mọi người đổ thuốc vào các khay nông theo thứ tự: hiện – ngưng – hãm. Sở dĩ phải bố trí theo thứ tự để khi gắp ảnh từ khay này sang khay nọ thuốc không bị dây ngược vào nhau và trung hòa tính chất lẫn nhau. 2. TIẾN HÀNH RỌI ẢNH – Mình sẽ chỉ nêu phương pháp cơ bản của rọi ảnh, không đi sâu vào cách sử dụng máy rọi vì mỗi máy có các cách thao tác và chức năng khác nhau. – Nguyên tắc cơ bản của máy rọi ảnh như sau: nguồn sáng đi qua bản phim chiếu xuống giấy ảnh, ánh sáng đốt cháy hạt bạc trên giấy ảnh, ngâm giấy ảnh vào thuốc hiện, ngưng, hãm ta được tấm ảnh hoàn chỉnh. – Lộ trình ánh sáng đi như sau: bóng đèn -> bản phim âm bản -> lens rọi (-> kính đỏ) -> giấy ảnh.  Cách vận hành việc rọi ảnh theo các bước sau: Bước 1: lắp film vào holder trên máy rọi. Khi gắn film lưu ý cẩn thận tránh xước film, thổi bụi 2 mặt phim sau khi gắn vào holder. Holder tốt thì phải ép vào cả 4 cạnh của frame film để film tuyệt đối phẳng. Ta có thể lắp luôn filter nếu đang dùng giấy Variable Contrast. Filter số 2-2.5 để bắt đầu là phù hợp. Bước 2: Tắt đèn phòng và bật đèn đỏ. Lúc này ta bật đèn máy rọi lên, lúc này ta tiến hành lấy nét. Đặt 1 tờ giấy ảnh nháp vào bàn kẹp giấy ảnh, chỉnh lens rọi ở khẩu độ lớn nhất. Ta chỉnh độ cao của máy rọi và bellow sao cho ảnh hiện trên tờ giấy nháp thật nét. Có thể dùng kính lúp để hỗ trợ quan sát. Khi đạt được độ nét tối ưu, tắt đèn máy rọi (không cần tắ đèn đỏ), chỉnh khẩu độ lens rọi về F8 (theo ý mình đây là khẩu độ phù hợp để bắt đầu), lắp giấy ảnh thật vào bàn kẹp giấy ảnh và ta tiến hành làm bản test. Bước 3: làm bản in test Lấy 1 tờ bìa dày, ta che khoảng 4/5 tờ giấy ảnh. bật đèn máy rọi trong vòng 2s rồi tắt máy. Tiếp tục dịch tờ bìa đi 1/5 tờ giấy, bật đèn máy rọi trong 2s tiếp rồi tắt. Cứ thế cho tới khi dịch hết tờ bìa ra khỏi tờ giấy. Mục đích của việc này là quan sát thời gian rọi ảnh lần lượt là 2-4-6-8-10s và chọn thời gian rọi ảnh phù hợp. 4. HIỆN, NGƯNG, HÃM, RỬA ẢNH Đưa tờ giấy test vừa rọi vào khu ướt, thả vào khay thuốc hiện. Cố định thời gian ngâm thuốc hiện, VD là 90s. Sau 90s ta gắp giấy ra thả vào nước sạch để ngưng trong 30s. Sau đó gắp sang khay thuốc hãm và để hãm trong 1p. Sau khi hãm xong ta ngâm trong nước sạch khoảng 2p. Lắc nhẹ tấm ảnh trong khay nước sạch để rửa trôi thuốc hãm, lúc này quan sát bức ảnh test để chọn thời gian rọi phù hợp. Bước 5: chọn thời gian rọi chính xác Lúc này bức ảnh test có hình dạng như sau: Quan sát và chọn thời gian rọi phù hợp. Nếu vẫn chưa có thời gian rọi phù hợp, ta tiếp tục lặp lại bước trên nhưng thời gian lần lượt là 12-14-16-18-20s nhưng vẫn ngâm trong thuốc hiện 90s. Nguyên tắc ở đây là cố định thời gian hiện ảnh, thay đổi exposure bằng thời gian rọi ảnh. Tuyệt đối không thay đổi cùng lúc cả thời gian rọi lẫn thời gian hiện ảnh. Nếu đã chọn được thời gian rọi phù hợp mà độ tương phản chưa phù hợp (với giấy Variable Contrats) thì chọn filter khác và tiến hành lại bước test trên. Theo kinh nghiệm của mình nếu thay đổi filter với bước chênh 0.5-1 grade thì khác biệt thời gian rọi không đáng kể, nhưng nếu trên 1 grade thì phải test lại thời gian rọi. Bước 6: rọi bản chính thức Sau khi đã lựa chọn được thời gian rọi ảnh, ta lắp giấy ảnh thật, tiếp tục sử dụng F/8, filter như bước test. Ta kẹp giấy ảnh vào bàn kẹp giấy, bật máy rọi theo thời gian rọi đã tìm ở bước test. Sau khi rọi xong, ta cầm tờ giấy cẩn thận đưa sang khu ướt để tiến hành hiện giấy ảnh như vừa rồi. Bước 7: rửa ảnh hoàn thiện Sau khi rọi bản chính thức, bước hiện ảnh trong 90s, ngưng trong 1p và hãm ảnh trong vòng 3p hoặc lâu hơn. Ta phải rửa ảnh lâu hơn lúc test. Cụ thể cần phải ngâm vào khay nước sạch có vòi nước chảy liên tục trong khoảng 5-10p với giấy RC, có thể lên tới 15-30p với giấy Fiber. Càng rửa sạch thuốc thì ảnh càng bền. Sau khi rửa xong cần phơi ảnh lên dây phơi ngay. Nơi phơi cần phải kín gió để tránh bụi thổi bám vào giấy. Đối với giấy fiber có thể sử dụng khung kẹp giấy để phơi khô, sau đó có thể áp dụng một số thủ thuật khác để làm phẳng sau. Toàn bộ quy trình rọi ảnh tóm tắt các bạn có thể xem ở video sau: 5. HOÀN THIỆN, RÚT KINH NGHIỆM Về việc làm khô tấm ảnh – Rọi tấm ảnh từ khổ 18x24cm trở xuống thì không sao, nhưng ở khổ to hơn ảnh sẽ bị cong khi làm khô do tấm ảnh ngấm nước quá nhiều mà thời gian phơi khô quá lâu. Tôi từng xử lý việc này bằng cách dùng một miếng tôn và một con lăn cao su để làm khô. – Con lăn cao su: là con lăn như hình, có phần lăn làm bằng cao su, mua tại ĐH Mỹ thuật Công nghiệp. Trước khi dùng phải lau sạch, tuyệt đối không được có hạt cát, vết lồi/lõm nào trên con lăn. 6. ĐỘ BỀN TẤM ẢNH Một tấm ảnh rọi đúng cách sẽ có độ bền khoảng 40-50 năm. Nếu sau một vài năm mà tấm ảnh đen trắng chuyển sang ngả nâu (sepia) thì tức là bạn rửa ảnh chưa sạch trong giấy còn lưu hoá chất nên nó tiếp tục bị thoái hoá và chuyển màu ảnh. Vì vậy đừng tiếc nước mà hãy rửa tấm ảnh thật sạch trước khi cán hoặc đem phơi nó. |
