Nghĩa tường minh và hàm ý bài tập

Nghĩa tường minh và hàm ý là gì? được VnDoc sưu tầm và chia sẻ. Đây là nghĩa nằm trong câu để giúp người đọc, người nghe hiểu được ý nghĩa mà người viết, người nói muốn truyền tải thông điệp. Để hiểu được nghĩa tường minh và hàm ý là gì, hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây

  • Trắc nghiệm Nghĩa tường minh và hàm ý
  • Soạn bài Nghĩa tường minh và hàm ý siêu ngắn

Định nghĩa tường minh và hàm ý là gì?

  • Khái niệm nghĩa tường minh
  • Khái niệm về hàm ý
  • Cách hiểu khác về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?
  • Ví dụ về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?
  • Điều kiện sử dụng nghĩa tường minh và hàm ý
  • Trả lời câu hỏi trong ví dụ nghĩa tường minh và hàm ý là gì

Khái niệm nghĩa tường minh

Nghĩa tường minh là gì? Nghĩa tường minh còn có tên gọi khác là hiển ngôn. Nó nằm trong câu là phần dùng để diễn đạt bằng từ ngữ trong câu. Nghĩa tường minh rất dễ nhận ra bởi được thể hiện qua câu nói, ai cũng có thể hiểu mà không cần phải suy diễn về nội dung và ý nghĩa.

Khái niệm về hàm ý

Hàm ý là gì? Hàm ý còn có tên gọi khác là hàm ẩn, hàm ngôn. Nó là phần thông báo trong câu nhưng không được diễn đạt, biểu thị bằng từ ngữ. Người nghe, người nói có thể hiểu nghĩa thông qua việc suy diễn từ nghĩa của các từ ngữ cấu thành nên câu.

Tùy vào hoàn cảnh, mà hàm ý được sử dụng với các mục đích như:

  • Mời mọc, rủ rê
  • Từ chối
  • Lời thiếu thiện chí, đề nghị kín đáo

Cách hiểu khác về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?

  • Nghĩa tường minh còn được biết đến với tên gọi phổ thông là nghĩa đen. Nó được thể hiện trong câu, thông qua câu chữ người nghe, người đọc có thể thấy và hiểu ngay.
  • Nghĩa hàm ý hay còn gọi là nghĩa bóng. Khác với nghĩa đen, nghĩa bóng không thể nhìn thấy ngay mà cần người đọc, người nghe phải suy ngẫm vfa khám phá sự tinh túy ản chứa trong con chữ.

Trong một câu nhất định phải có nghĩa tường minh. Nhưng nếu câu đó bao gồm cả nghĩa hàm ý thì đây mới chính là ý nghĩa quan trọng mà người viết, người nói muốn truyền tải.

Ví dụ về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?

Dưới đây là các ví dụ trong bài nghĩa tường minh và hàm ý. Hãy cùng phân tích để hiểu về nghĩa tường minh và hàm ý.

Ví dụ 1:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng

- Nghĩa tường minh: Nhiễu điều: tấm vải đỏ. Giá gương: bàn thờ. Ý cả câu là tấm vải đỏ được phủ lên bàn thờ thể hiện sự uy nghiêm, thiêng liêng.

Hàm ý: Câu nói khuyên nhủ chúng ta - những công dân của tổ quốc hãy biết yêu thương, san sẻ, đùm bọc nhau từ những điều nhỏ nhặt nhất và đoàn kết, cùng nhau giúp cho đất nước, quê hương của mình phát triển giàu đẹp, văn minh hơn.

Ví dụ 2:

Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.

Nghĩa tường minh: để thứ gì gần mực thì sẽ bị mực làm cho đen đi. Để thứ gì gần đèn sẽ được ánh sáng chiếu làm cho nó trở nên sáng sủa hơn.

Hàm ý: Mực trong câu tục ngữ này dùng để sự tối tăm, mù mịt, tượng trưng cho những điều xấu, những thói quen, đức tính không tốt trong cuộc sống của con người. Còn đèn tượng trưng cho ánh sáng, chân lí, lẽ phải, những điều đúng đắn, tốt đẹp. Câu tục ngữ khuyên nhủ con người tránh xa những điều xấu xa, sai trái, hướng đến những điều tốt đẹp, những chân lí của cuộc sống để trở thành một con người có ích cho xã hội.

Ví dụ 3:

Cháy nhà mới ra mặt chuột.

Nghĩa tường minh: khi nhà bị cháy nên những con chuột sống trong nhà sợ quá mà chạy ra nên để lộ mặt và ta sẽ biết được có bao nhiêu con chuột trong nhà.

Hàm ý: Khi chúng ta gặp khó khăn, hoạn nạn mới thực sự biết được đâu là những người bạn chân thành, đâu là những kẻ đến bên ta toan tính vụ lợi, từ đó ta sẽ lọc được những ngườ bạn và có được sự lựa chọn sáng suốt hơn cho cuộc sống của mình.

Ví dụ 4: Dã tràng xe cát

  • Nghĩa tường minh tức nghĩa đen trong câu này là: Con dã tràng đang làm công việc xe cát.
  • Nghĩa hàm ẩn tức nghĩa bóng trong câu này là: cố gắng làm việc, mưu cầu nhưng công sức trở nên vô ích.

Điều kiện sử dụng nghĩa tường minh và hàm ý

Để hiểu về cách sử dụng nghĩa tường minh và hàm ý, hãy theo dõi qua trích đoạn dưới đây. (Đoạn văn phỏng theo tác phẩm Tắt Đèn của nhà văn Ngô Tất Tố – nghĩa tường minh và hàm ý).

  • Chị Dậu nhìn con mếu máo nói: U không ăn, các con ăn đi. Con chỉ còn được ăn bữa này ở nhà nữa thôi. Con cố gắng ăn thật no, không cần lo cho u.
  • Cái Tí nghe mẹ nói, xám mặt lại, luống cuống hỏi mẹ: Vậy bữa sau con ăn ở đâu?
  • Chị nức nở, nhìn con bằng ánh mắt xót xa: Con sẽ được ăn ở nhà cụ Nghị bên thôn Đoài.
  • Cái Tí nghe tới đây giật mình, nó giãy nảy, tay cầm củ khoai ném vào rổ, òa khóc: U bán con ư? Con xin u, con lạy u, con còn nhỏ, xin u đừng bán con đi mà tội nghiệp. Xin u cho con được ở nhà với u, với các em.

Yêu cầu phân tích nghĩa tường minh và hàm ý là gì trong đoạn hội thoại:

  • Tại sao chị Dậu không nói thẳng với con mà phải dùng câu hàm ý?
  • Hàm ý trong câu nói của chị Dâu như thế nào? Câu nào rõ nghĩa nhất? Chi tiết nào thể hiện cái Tí hiểu được hàm ý trong câu nói của mẹ?

Trả lời câu hỏi trong ví dụ nghĩa tường minh và hàm ý là gì

Các câu nói chứa hàm ý và hàm ý của chúng:

  • Con chỉ còn được ăn bữa này ở nhà nữa thôi: Đây là bữa ăn cuối cùng của con ở nhà, u sẽ bán con đi, con sẽ không còn được ăn cùng u, các em trong nhà này nữa.
  • Con sẽ được ăn ở nhà cụ Nghị bên thôn Đoài: U bán con cho cụ Nghị sống ở thôn Đoài.

Chị Dậu không đành lòng nói sự thật với con. Vì đứa con do mình đứt ruột đẻ ra nhưng vì hoàn cảnh chị đành làm vậy, đau lòng vô cùng. Nên chỉ dùng câu hàm ý để tránh chạm đến nỗi đau này.

Hàm ý trong câu này rõ nhất nằm trong câu: Con sẽ được ăn ở nhà cụ Nghị bên thôn Đoài. Vì cái Tí không hiểu được hàm ý trong câu đầu của Dậu. Sự hốt hoảng, tiếng khóc cùng câu nói “U bán con ư?” chính là biểu hiện cái Tí đã hiểu được ý mẹ muốn nói.

  • Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong truyện ngắn "Những Ngôi Sao Xa Xôi" của Lê Minh Khuê

.......................................................................

Ngoài Nghĩa tường minh và hàm ý là gì?. Mời các bạn học sinh còn có thể tham khảo các đề thi học học kì 1 lớp 9, đề thi học học kì 2 lớp 9 các môn Toán, Văn, Anh, Hóa, Lý, Địa, Sinh mà chúng tôi đã sưu tầm và chọn lọc. Với đề thi lớp 9 này giúp các bạn rèn luyện thêm kỹ năng giải đề và làm bài tốt hơn. Chúc các bạn ôn thi tốt

Chào bạn Soạn văn 9 tập 2 bài 24 (trang 74)

Hôm nay, Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Nghĩa tường minh và hàm ý, rất hữu ích.

Nghĩa tường minh và hàm ý bài tập
Soạn bài Nghĩa tường minh và hàm ý

Tài liệu nhằm giúp học sinh lớp 9 chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn. Mời tham khảo nội dung chi tiết bên dưới.

Soạn văn 9: Nghĩa tường minh và hàm ý

Đọc đoạn trích trong SGK và trả lời câu hỏi:

1. Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút!”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với họa sĩ và cô gái?

2. Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gì không?

Gợi ý:

1. Câu nói không chỉ thông báo về thời gian mà còn ngụ ý bộc lộ sự tiếc nuối.

2. Câu nói thứ hai của anh thanh niên không có ẩn ý gì.

Tổng kết: Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn ra trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.

II. Luyện tập

Câu 1. Đọc lại đoạn trích đã dẫn ở đoạn I và cho biết:

a. Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều ấy?

b. Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan đến chiếc mùi soa?

Gợi ý:

a.

  • Câu cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên: Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy.
  • Từ ngữ giúp em nhận ra điều ấy: tặc lưỡi.

b.

  • Những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn: mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, vội vã quay đi.
  • Thái độ ấy giúp em đoán ra cô kĩ sư đang bối rối, ngượng ngùng. Cô đã kín đáo để lại chiếc khăn mùi soa làm kỉ vật cho anh thanh niên, nhưng anh lại không hiểu được điều đó.

Câu 2. Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau:

Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái:

- Đây, tôi xin giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá . Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Gợi ý:

Hàm ý của câu nói: Ông họa sĩ rất thích uống nước chè, nhưng do khởi hành sớm nên chưa kịp thưởng thức.

Câu 3. Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho biết nội dung của hàm ý:

Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:

- Vô ăn cơm!

Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi "Ba vô ăn cơm". Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:

- Cơm chín rồi!

Anh cũng không quay lại.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

  • Câu chứa hàm ý: Cơm chín rồi!
  • Nội dung hàm ý: Bé Thu muốn ông Sáu hãy vào ăn cơm.

Câu 4. Đọc các đoạn trích trong SGK (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không. Vì sao?

a. Có người hỏi:

- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..

- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:

- Hà, nắng gớm, về nào…

Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.

b.

- Này, thầy nó ạ.

Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.

- Thầy nó ngủ rồi à?

- Gì?

Ông lão khẽ nhúc nhích.

- Tôi thấy người ta đồn…

Ông lão gắt lên:

- Biết rồi!

Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.

Gợi ý:

Những câu in đậm ở đây không chứa hàm ý: Câu in đậm thứ nhất là câu nói lảng (nói sang chuyện khác tránh đề tài đang bàn, còn gọi là “đánh trống lảng”). Câu in đậm thứ hai là câu nói dở dang.

Cập nhật: 25/02/2022