Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức tác phẩm Chiếc lá cuối cùng Ngữ văn lớp 8, bài học tác giả - tác phẩm Chiếc lá cuối cùng trình bày đầy đủ nội dung, bố cục, tóm tắt, dàn ý phân tích, sơ đồ tư duy và bài văn phân tích tác phẩm. Show
A. Nội dung tác phẩm Chiếc lá cuối cùng* Tóm tắt văn bản: Xiu và Giôn-xi là hai nữ họa sĩ nghèo, trẻ tuổi, sống trong một căn hộ thuê ở gần công viên Oa-sinh-tơn. Giôn-xi bị bệnh sưng phổi rất nặng. Cô tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cô chỉ đợi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống là sẽ lìa đời. Biết được ý nghĩa điên rồ đó, cụ Bơ-men, một hoạ sĩ già thức suốt đêm mưa gió để vẽ chiếc lá thường xuân. Chiếc lá cuối cùng không rụng đã làm cho Giôn-xi suy nghĩ lại, cô hi vọng và muốn được sống, được sáng tạo. Giôn- xi đã từ cõi chết trở về. Vài ngày sau, khi Giôn-xi đã khoẻ, Xiu cho Giôn-xi biết chiếc lá cuối cùng ấy chính là kiệt tác của cụ Bơ-men. B. Tìm hiểu tác phẩm Chiếc lá cuối cùng1. Tác giả - O. Hen-ri (1862-1910) là nhà văn hiện thực nước Mĩ chuyên viết truyện ngắn - Truyện của ông thường nhẹ nhàng, mang tính nhân đạo sâu sắc 2. Tác phẩm a, Xuất xứ: - Văn bản là phần cuối của truyện “Chiếc lá cuối cùng” b, Bố cục: 3 phần - Phần 1: Từ đầu → kiểu Hà Lan: Giôn-xi đợi cái chết - Phần 2: Tiếp theo → vịnh Na- plơ: Giôn-xi vượt qua cái chết - Phần 3: Còn lại: Bí mật của chiếc lá cuối cùng c, Thể loại: Truyện ngắn. d, PTBĐ: Tự sự, miêu tả, biểu cảm. e, Giá trị nội dung: - Ca ngợi tình yêu thương cao cả giữa con người nhất là của những con người nghèo khổ. - Khẳng định giá trị của nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vì sự sống của con người. - Ý nghĩa: Chiếc lá cuối cùng là câu chuyện cảm động về tình yêu thương giữa những người nghệ sĩ nghèo. Qua đó tác giả thể hiện quan niệm của mình về mục đích của sáng tạo nghệ thuật. f, Giá trị nghệ thuật: - Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật - Xây dựng tình tiết hấp dẫn, sắp xếp chặt chẽ khéo léo. - Kết cấu đảo ngược tình huống hai lần. C. Sơ đồ tư duy Chiếc lá cuối cùng D. Đọc hiểu văn bản Chiếc lá cuối cùng1. Nhân vật Giôn-xi a, Hoàn cảnh sống: - nữ hoạ sĩ trẻ, nghèo - bị bệnh sưng phổi nặng b, Diễn biến tâm trạng: - Khi nhìn lá thường xuân + Dáng vẻ: Cặp mắt mở to, thẫn thờ + Giọng nói: thều thào, đếm từng chiếc lá rụng + Ý nghĩ: chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng thì cô sẽ lìa đời → Tâm trạng: chán nản, tuyệt vọng, buông xuôi, thờ ơ với sự sống của chính bản thân mình. - Khi nhìn chiếc lá cuối cùng + Ngạc nhiên nằm nhìn chiếc lá hồi lâu, tự thấy muốn chết là một tội. + Đòi ăn uống, soi gương + Muốn vẽ vịnh Na – plơ. → Nhu cầu sống đã hồi sinh, nghị lực, niềm tin giúp cô chiến thắng bệnh tật, vượt qua được cái chết. Nghị lực và tình yêu cuộc sống sẽ giúp con người chiến thắng được bệnh tật, mọi khó khăn trong cuộc sống. 2. Nhân vật Xiu
- Xiu lo sợ khi nhìn vài chiếc là thường xuân còn bám lại trên tường. - Lo sợ mất Giôn - xi.
- Nấu cháo, pha sữa, mời bác sĩ. - An ủi, động viên chăm sóc Giôn xi tận tình. → Xiu là hiện thân của tình yêu thương, đức hi sinh, nhân hậu, tình bạn đẹp, gắn bó, thủy chung. Tình yêu thương của Xiu làm đẹp thêm bức tranh tình người bao la kì diệu của câu chuyện. 3. Cụ Bơ men và kiệt tác cuối cùng
- Là một họa sĩ già, nghèo sống cùng khu nhà với Xiu và Giôn-xi - Kiếm sống bằng nghề ngồi làm mẫu vẽ. - Cụ mơ ước vẽ một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được.
- Hoàn cảnh: đêm mưa gió dữ dội - Hành động: vẽ chiếc lá âm thầm bí mật - Mục đích: cứu sống Giôn – xi - Cụ đã chết vì bệnh sưng phổi. - NT: Thủ pháp giấu kín sự việc → tạo sự bất ngờ cho Giôn - xi và gây hứng thú, bất ngờ cho người đọc. Các em hãy cùng tham khảo soạn bài Chiếc lá cuối cùng của O-hen-ri để thấy được sức mạnh của tình thương cũng như sức mạnh của nghệ thuật được thể hiện qua hình tượng chiếc lá cuối cùng. Soạn bài Chiếc lá cuối cùng Soạn bài Chiếc lá cuối cùng, Ngắn 1Câu 1. - Khi hai người lên gác thì giôn xi đang ngủ. Xiu kéo tấm mành mành xúng che kín cửa sổ và ra hiệu cho cụ Bơ – men sang buồng bên cạnh. Sang đến nơi họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân, rồi họ nhìn nhau một lát, chẳng nói năng gì 🡪 Tâm trạng lo lắng của cụ Bơ men dành cho giôn xi. - Cụ Bơ - men âm thầm vẽ chiếc lá trong đêm mưa lạnh lẽo 🡪 Sự hi sinh và tình yêu thương dành cho Giôn xi. Cụ hy vọng một điều rằng nhìn chiếc lá còn ở trên cây Giôn xi sẽ có thêm động lực để đấu tranh với bệnh tật - Nhà văn không kể sự việc cụ Bơ men đã vẽ chiếc lá 🡪 Chính chi tiết này đã làm kết thúc truyện trở nên bất ngờ. Chiếc lá trở thành một kiệt tác nghệ thuật, có khả năng lay động sức sống con người, đặc biệt là Giôn xi. Câu 2. Bởi lẽ: - Khi hai người đến thăm giôn xi tại bệnh viện, hai người chỉ nhìn cây thường xuân lặng im và không ai nói năng gì - Như thường lệ khi Giôn xi đòi vén mành cửa sổ lên thì Xiu làm theo một cách chán nản - Cả Xiu và Giôn xi đều ngạc nhiên khi nhìn thấy chiếc lá vẫn còn trên cây sau một trận mưa lớn đêm qua 🡪 Nếu Xiu biết được kế hoạch của cụ Bơ men thì câu truyện sẽ trở nên kém hấp dẫn, không còn bất ngờ, thú vị Câu 3. - Khi kéo mành lên, nhận thấy chiếc lá không còn nữa, Giôn xi lặng im, tuyệt vọng: - Giôn xi bắt đầu buông thả bản thân, thôi hy vọng vào sự sống - Nhận ra khi chiếc lá cuối cùng rơi cũng là lúc mình sắp rời xa cõi đời. - Phản ứng của Xiu ở những lần kéo mành + Lần đầu: lo lắng 🡪 vì nhớ lại trận mưa đêm qua và nghĩ rằng chiếc lá đã rụng + Lần thứ hai: ngạc nhiên, bất ngờ khi nhìn thấy chiếc lá vẫn ở trên cây - Sự hồi sinh của Giôn xi là do: + Nhìn thấy chiếc lá thường xuân vẫn còn trên cây + Nhận thấy sự quan tâm, lo lắng của Xiu và cụ Bơ men 🡺 Truyện được kết thúc mở nhằm khơi gợi những suy nghĩ và liên tưởng trong lòng người đọc về tình yêu thương mà cụ Bơ men dành cho Giôn xi, hay nói rộng ra là tình người trong cuộc sống. Câu 4. Tình huống đảo ngược: + Đầu truyện, Giôn xi bị bệnh nặng, nằm trong bệnh viện 🡪 cụ Bơ men khỏe mạnh, vui vẻ + Cuối truyện, Giôn xi khỏe mạnh trở lại 🡪 cụ Bơ men chết vì cảm lạnh 🡺 Tạo sự bất ngờ, thú vị cho người đọc 🡪 Khiến tác giả rung động, cảm kích trước tấm lòng, tình yêu thương mà cụ Bơ men dành cho Giôn xi. Soạn bài Chiếc lá cuối cùng, Ngắn 2
Câu 1: Những chi tiết trong văn bản nói lên tấm lòng thương yêu và hành động cao cả của cụ Bơ-men với Giôn-xi: - Cụ Bơ-men và Xiu "sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân… - Cụ Bơ – men vội vã đến thăm Giôn – xi. Sự sợ sệt của hai người chính là lo cho tính mệnh người ốm. - Cụ Bơ-men đã âm thầm vẽ chiếc lá trong đêm lạnh buốt và mưa gió. Nhà văn bỏ qua không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong đêm mưa tuyết chính là yếu tố gây bất ngờ, xúc động cho người đọc. Có thể xem chiếc lá cụ Bơ-men vẽ là một kiệt tác vì nó không chỉ rất sinh động, khiến Giôn-xi tưởng đó là chiếc lá thường xuân thật; mà còn được vẽ bằng cả tình thương yêu con người của cụ, và bức tranh (chiếc lá) đã đem lại sự sống cho Giôn-xi. Câu 2: Những chi tiết khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết sẽ vẽ chiếc lá để thay cho chiếc lá cuối cùng: - Trước đó hai người chẳng nói năng gì khi cụ Bơ-men làm người mẫu cho Xiu vẽ. - Khi Giôn-xi đòi kéo mành lên, Xiu làm theo một cách chán nản. - Chính Xiu cũng ngạc cùng với Giôn-xi khi thấy: "Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng... vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch". - Chỉ khi bác sĩ nói, Xiu mới biết là cụ Bơ-men bị ốm. Nếu Xiu biết trước ý định của cụ Bơ-men, câu chuyện sẽ không còn hấp dẫn vì chẳng còn yếu tố bất ngờ. Câu 3: Việc Giôn-xi ra lệnh cho Xiu kéo màn lên là chi tiết rất quan trọng. Giôn-xi chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô cũng buông xuôi, lìa đời. - Nhà văn không để cho Giôn-xi phản ứng gì. Như vậy làm cho câu chuyện có dư âm, để lại trong lòng người đọc nhiều suy nghĩ và những dự đoán. Câu 4: Đoạn trích “Chiếc lá cuối cùng” có hai lần đảo ngược tình huống gây bất ngờ: - Giôn-xi bị ốm và rất tuyệt vọng, nằm chờ chết. Thế mà cô khoẻ lại. - Cụ Bơ-men khoẻ mạnh, chỉ bị ốm có hai ngày, nhưng cụ đã đột ngột ra đi. Chính nghệ thuật đảo ngược tình huống đã gây hứng thú cho người đọc. Xem tiếp các bài soạn để học tốt môn Ngữ Văn lớp 8- Soạn bài Chương trình địa phương, phần Tiếng Việt - Soạn bài Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm Soạn bài Chiếc lá cuối cùng, Ngắn 3Bố cục: - Phần 1 (từ đầu… Hà Lan): Giôn-xi mắc bệnh, cô tuyệt vọng chờ chết - Phần 2 (tiếp…chăm nom- thế thôi): Giôn-xi chiến thắng căn bệnh. - Phần 3 (còn lại) sự thật về kiệt tác chiếc lá cuối cùng Tóm tắt: Xiu và Giôn –xi là hai họa sĩ nghèo sống với nhau hòa thuận trong một khu nhà trọ. Cụ Bơ-men, một hoạ sĩ già cũng sống ở đó với họ, cả đời cụ khao khát vẽ một kiệt tác nhưng chưa thoả ý. Giôn-xi mắc bệnh viêm phổi, cô không chịu chữa trị, tuyệt vọng không muốn sống tiếp. Hằng ngày cô ngắm những chiếc lá thường xuân và đợi chiếc lá cuối cùng rơi là cô cũng lìa đời. Biết được ý định đó, cụ Bơ- men đã lặng lẽ vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng vào đêm mưa gió. Giôn-xi nhìn chiếc lá cuối cùng không rụng nên quyết tâm vực lại mình, cuối cùng cô khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men thì chết vì sưng phổi khi sáng tạo kiệt tác chiếc lá cuối cùng cứu sống Giôn-xi. Soạn bài: Câu 1 (trang 90 sgk Ngữ văn 8 tập 1): - Những chi tiết trong văn bản nói lên tấm lòng yêu thương của cụ Bơ-men với Giôn-xi là: + Lo lắng cho Giôn-xi: sợ sệ khi nhìn thấy những chiếc lá thường xuyên đua nhau rụng xuống + Suy nghĩ cách cứu Giôn-xi + Âm thầm vẽ chiếc lá trong đêm mưa gió để cứu Giôn-xi - Nhà văn bỏ qua không kể sự việc cụ đãvẽ chiếc trên tường trong đêm mưa tuyết vì muốn tạo ra sự bất ngờ ở cuối câu chuyện. - Có thể nói chiếc lá cụ vẽ là một kiệt tác vì: + Nó giống y như thật + Thể hiện tấm lòng hy sinh của cụ Bơ-men + Cứu sống Giôn-xi Câu 2 (trang 90 sgk Ngữ văn 8 tập 1): - Bằng chứng chứng minh Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết ý định vẽ một chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống là: + Khi Giôn-xi đòi kéo mành lên, Xiu làm theo một cách chán nản + Xiu cũng ngạc nhiên như chính Giôn- xi ngạc nhiên khi thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn sau đêm mưa gió + Chỉ khi bác sĩ nói Xiu mới biết cụ Bơ- men ốm - Nếu Xiu được biết thì truyện sẽ kém sức hấp dẫn, vì người đọc sẽ không thể thấy hết được tấm lòng, sự chăm sóc, yêu thương của Xiu dành cho Giôn-xi. Câu 3 (trang 90 sgk Ngữ văn 8 tập 1): - Phản ứng trước hai lần kéo mành: + Lần 1: Giôn-xi sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng, Xiu lo lắng. + Lần 2: Cả Giôn-xi và Xiu đều sững sờ, ngạc nhiên vì chiếc lá vẫn còn trên cây. - Nguyên nhân sự hồi sinh của Giôn-xi: + Do cô thấy hình ảnh chiếc lá thường xuân giàu sức sống sau đêm mưa bão + Giôn-xi không muốn phụ tấm lòng của Xiu, cụ Bơ-men - Kết thúc truyện nhà văn không để Giôn-xi lên tiếng hay có trạng thái tâm lý nào khác: + Kết mở để mọi người tự hình dung ra phản ứng của Giôn-xi + Tạo dư âm cho truyện Câu 4 (trang 90 sgk Ngữ văn 8 tập 1): - Hai sự kiện bất ngờ, đối lập: + Giôn-xi bị bệnh, tiến đến cái chết nhưng không chết + Cụ Bơ-men khỏe mạnh nhưng lại chết - Tác dụng: + Tạo nên sự hấp dẫn, bất ngờ cho thiên truyện + Khẳng định nghệ thuật chân chính thực sự mang lại sự hồi sinh, sự sống cho con người. ---HẾT--- Trong chương trình học Ngữ Văn 8 phần Thuyết minh về cây bút bi là một nội dung quan trọng các em cần chú ý chuẩn bị trước. Ngoài nội dung ở trên, các em có thể tìm hiểu thêm phần Kể lại một việc em đã khiến bố mẹ vui lòng nhằm chuẩn bị cho bài học này. |
