Luyện tập bài bánh chưng bánh giầy

Bánh hình tròn là tượng trưng cho Trời, bánh hình vuông tượng trưng cho Đất… Lắng nghe lịch sử nước mình trong câu chuyện của chàng Lang Liêu để một lần nữa chúng ta biết về nguồn gốc của hai thứ bánh ấy, càng hiểu rõ giá trị của nền văn minh nông nghiệp Việt và suy tôn công lao của các vua Hùng. Cùng tìm hiểu truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy trong bộ sách Chân trời sáng tạo nhé!

Nội dung chính Show

1. Tìm hiểu chung về văn bản
2. Hình thành kiến thức mới
1.2. Nội dung chính
1.3. Bố cục
1.4. Tóm tắt văn bản
2. Đọc - hiểu văn bản
3. Luyện tập

1. Tìm hiểu chung về văn bản

– Thể loại: truyền thuyết.

– PTBĐ chính: Tự sự.

– Tóm tắt các sự việc chính:

Vua Hùng về già muốn chọn người nối ngôi. → Vua có 20 ngươi con, không biết chọn ai cho xứng đáng liền ra lời thách đố. → Các lang đua nhau làm cỗ thật ngon mong làm vừa ý vua. → Lang Liêu – con thứ 18 là người thiệt thòi nhất, làm nghề trồng lúa, buồn vì không biết lấy gì để lễ cúng Tiên Vương. → Thần mách bảo Lang Liêu lấy gạo làm bánh. → Bánh của Lang Liêu được chọn tế trời đất cùng Tiên Vương. Lang Liêu được chọn nối ngôi vua.

– Bố cục 3 phần:

+ Phần 1 (Từ đầu đến chứng giám): Vua Hùng chọn người nối ngôi.

+ Phần 2 (Tiếp đến giã nhuyễn, nặn hình tròn): Cuộc đua tài, dâng lễ của các Lang.

+ Phần 3 (Còn lại): Kết quả cuộc đua tài.

2. Hình thành kiến thức mới

Em hãy điền vào hai bảng sau những chi tiết trong truyện Bánh chưng, bánh giầy thể hiện đặc điểm cốt truyện, nhân vật của truyền thuyết

Truyền thuyết là thể loại truyện kể bằng hình thức truyền miệng về những sự kiện, nhân vật lịch sử mang tính chất lí tưởng hóa. Qua đó thể hiện một cách sâu sắc sự ngưỡng mộ và tôn vinh của người nghe đối với các nhân vật lịch sử.

Truyện "Bánh chưng, bánh giầy" là một trong những tác phẩm hay trong kho tàng truyện truyền thuyết Việt Nam.

1.2. Nội dung chính

Hùng Vương thứ sáu có tới hai mươi người con trai, về già muốn tìm người con xứng đáng để truyền ngôi, vua đưa ra điều kiện: "Không nhất định phải là con trưởng, chỉ cần làm vừa ý vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi cho", nghĩa là biết làm mâm cỗ cúng trời đất, tổ tiên. Các hoàng tử thi nhau làm cỗ thật hậu đem lên dâng vua, riêng Lang Liêu- người con thứ mười tám mồ côi mẹ, sống trong cảnh lầm than, khổ cực và chỉ quen với việc "chăm lo đồng áng, trồng khoai trồng lúa" nên vẫn chưa tìm được sản vật làm lễ. Một đêm nọ, Lang Liêu được thần báo mộng và dặn dò cách làm bánh, dùng gạo làm hai loại bánh dâng vua: "Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo". Chàng bèn lấy gạo nếp vốn quen thuộc làm ra hai loại bánh hình vuông hình tròn. Vua cha thấy hai loại bánh này của Lang Liêu giàu ý nghĩa nên đã chọn bánh của Lang Liêu để tế cúng trời đất cùng Tiên Vương và nhường ngôi cho chàng. Từ đó, nước ta có tục làm bánh chưng, bánh giầy vào ngày Tết.

1.3. Bố cục

Truyện gồm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu đến ".....chứng giám": Nhà vua đưa ra điều kiện để truyền ngôi.
Phần 2: Tiếp theo đến "...hình tròn": Lang Liêu và các hoàng tử làm lễ vật để tiến vua cha.
Phần 3: Còn lại: Ý nghĩa và tục lệ làm bánh chưng, bánh giầy của người Việt.

1.4. Tóm tắt văn bản

Nội dung: Truyện phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp thời buổi dựng nước và truyền thống hiếu kính trời đất, tổ tiên của nhân dân ta qua nhân vật Lang Liêu. Thể hiện qua các sự việc:

Sự việc 1: Vua Hùng đưa ra thể lệ chọn người nối ngôi, người được chọn phải biết làm cỗ dâng vua có ý nghĩa nhất.
Sự việc 2: Lang Liêu được thần mách bảo làm bánh chưng, bánh giày.
Sự việc 3: Mâm cỗ của Lang Liêu có ý nghĩa nhất nên chàng được truyền ngôi.
Sự việc 4: Từ đó có tục làm bánh chưng bánh giày dâng cúng tổ tiên, trời đất.

2. Đọc - hiểu văn bản

Câu 1: Vua Hùng đưa ra điều kiện chọn người nối ngôi:

- Hoàn cảnh: Đất nước thahh bình, nhà vua đã già.

- Điều kiện: "Người nối ngôi ta phải nối được trí ta, không nhất thiết phải là con trưởng."

- Hình thức: thử tài. Nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý vua, vua sẽ truyền ngôi cho, có sự chứng giám của Tiên Vương.

Câu 2: Vì sao Lang Liêu được thần giúp đỡ?

Trong các con vua, chàng có hoàn cảnh không thuận lợi như các anh em. Mẹ chàng trước kia bị vua cha ghẻ lạnh, ốm rồi mất. Tuy là hoàng tử những khi chàng ra khỏi cung vua, chàng sống một cuộc đời giản dị, sống lương thiện bằng lao động. Chàng gần gũi với đời sống nhân dân, làm công việc đồng áng, trồng lúa trồng khoai. Chàng hiểu được gợi ý của thần và tự sáng tạo hình dạng bánh.

Câu 3: Các hoàng tử thi nhau tìm kiếm lễ vật dâng nhà vua:

- Các lang đua nhau làm cỗ thật ngon, thật hậu đem về lễ Tiên Vương. Lang Liêu mơ được thần mách bảo nên đã lấy gạo nếp vo sạch, lấy đậu xanh nhân thịt lợn, gói bằng lá dong thành hình vuông rồi đem luộc một ngày một đêm. Cũng thứ gjao nếp ấy đồ lên, đem giã tay rồi nặn thành hình tròn.

- Đến ngày lễ Tiến Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng. Nhà vua xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu. Nhà vua thấy vừa ý bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Nhà vua lấy làm vui mừng, chọn hai thứ bánh làm lễ, Lang Liêu được truyền bá ngôi vua.

Câu 4: Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được chọn tế Trời, Đất, Tiên vương?

Bánh thể hiện sự quý trọng nghề nông, đề cao những giá trị của những đôi tay lao động khổ cực tạo ra những sản phẩm hội tụ đầy đủ tinh hoa văn hóa nhân loại. Bánh mang ý nghĩa tượng trưng cho sự hiện hữu của trời, đất, bao hàm cả cỏ cây và muôn loài, qua đó thể hiện mối quan hệ khăng khít giữa con người và thiên nhiên trong lối sống, trong nhận thức truyền thống của người Việt Nam.; đồng thời thể hiện truyền thống đoàn kết, gắn bó và tinh thần đùm bọc nhau giữa những người dân đất Việt vì họ vốn là anh em sinh từ một bọc trăm trứng Lạc Long Quân- Âu Cơ. Vua cha thấy Lang Liêu hiểu được ý mình là phải phát triển nghề nông thì dân mới ấm no, thái bình. Đây là nguyên nhân thành công của các đáng Tiên vương. Vì thế, vua Hùng chọn Lang Liêu để truyền ngôi cho thấy sự trọng người tài có đạo đức và lòng hiếu thảo, có hiếu thể hiện sự công bằng trong dân, xứng đáng được minh quân trong tương lai.

Câu 5: Ý nghĩa của truyền thống Bánh chưng, bánh giầy:

- Ý nghĩa truyền thống:

+ Giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy: hai thứ bánh tiêu biểu cho truyền thống văn hóa ẩm thực của người Việt Nam trong dịp lễ Tết cổ truyền; cùng đó là phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp.

+ Đề cao lao động, đề cao nghề nông.

+ Thể hiện sự thành tâm thờ kính Trời đất, tổ tiên, những người đã sinh ra ta, xây dựng phong tục tập quán trên cơ sở coi trọng những giá trị sáng tạo thiêng liêng của nhân dân, ca ngợi truyền thống đạo lí cao đẹp "uống nước nhớ nguồn" của dân tộc Việt Nam.

+ Đề cao trí thông minh và lòng hiếu thảo của người lao động.

- Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy:

+ Bánh hình tròn tượng trưng cho trời được gọi là bánh giầy, bánh hình vuông tượng trưng cho đất nên gọi là bánh chưng.

+ Lá bọc bên ngoài của bánh chưng ngụ ý cho sự đùm bọc lẫn nhau giống truyền thống thương người như thể thương thân của ông cha ta xưa.

- Tục lệ của dân tộc ta: hàng năm, mỗi khi đến Tết, bánh chưng bánh giầy là những món không thể thiếu.

3. Luyện tập

Câu 1: Trao đổi ý kiến ở lớp: Ý nghĩa của phong tục ngày Tết khi nhân dân Việt Nam làm bánh chưng, bánh giầy.

Dân tộc nào cũng có thức ăn truyền thống mang những vẻ đẹp độc đáo, hương vị ngon lành, bổ dưỡng mà còn gắn liền với truyền thống dân tộc lâu đời theo những phong cách riêng. Bánh chưng hình vuông màu xanh của lá dong bao bọc bên ngoài, bánh giầy hình tròn cho thấy sự dung hòa vào một giữa trời và đất. Qua đây, triết lý vuông tròn của người dân Việt Nam cùng được thể hiện; bánh chưng giành cho mẹ và bánh giầy giành cho cha. Bánh chưng, bánh giầy là thức ăn trang trọng , cao quý nhất để dâng cúng tổ tiên, thể hiện tấm kofng nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục to lớn, bao la như đất trời của cha mẹ.

Việt Nam là một nước nông nghiệp trồng lúa nước, chính vì vậy trong phong tục, quang cảnh ngày Tết, nhân dân gói hai loại bánh còn có ý nghĩa giữ gìn truyền thống văn hóa mang đậm đà bản sắc dân tộc và làm sống lại câu chuyện bánh chưng, bánh giầy trong kho tàng văn học Việt Nam. Qua đó, nhắc nhở con cháu phải luôn nhớ về thờ cúng tổ tiên, nhớ ngày giỗ tổ Hùng Vương, đồng thời lại một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của cây lúa và thiên nhiên trong nền văn hóa lúa nước.

Câu 2: Đọc truyện này, chi tiết để lại ấn tượng với bạn? Vì sao?

Chi tiết Lang Liêu nằm mộng và thần đến mách bảo. Vì chi tiết vị thần đến làm câu chuyện thêm hấp dẫn, đây là chi tiết thường gặp trong văn học dân gian, thể hiện sự mong ước cua nhân dân lao động là ở hiền sẽ gặp lành, khi gặp khó khăn sẽ nhận được sự giúp đỡ.

>> Xem thêm Soạn bài Thánh Gióng? Tóm tắt truyệnThánh Gióng? Ngữ văn lớp 6

Trên đây là mẫu soạn bài Bánh chưng, bánh giầy. Luật Minh Khuê gửi tới các bạn bài viết với mục địch giúp các bạn chuẩn bị tốt kiến thức về tác phẩm trước khi đến lớp. Nếu có thắc mắc cần giải đáp hoặc cần hỗ trợ những vấn đề pháp lý, hãy gọi cho chúng tôi theo tổng đài điện thoại: 1900.6162 . Luật Minh Khuê rất mong có thể giúp đỡ được bạn. Chúc bạn học tốt.

luyện tập