TTO - Tại một thời điểm nào đó, các nhà khí tượng học tin rằng đúng là mây “trôi lơ lửng” trên bầu trời, và rằng nước của chúng tồn tại dưới dạng bọt hơn là dưới dạng giọt. Thực ra, mây không trôi theo nghĩa thường.Một đám Mây là gì? TTO - Tại một thời điểm nào đó, các nhà khí tượng học tin rằng đúng là mây “trôi lơ lửng” trên bầu trời, và rằng nước của chúng tồn tại dưới dạng bọt hơn là dưới dạng giọt. Thực ra, mây không trôi theo nghĩa thường. Các giọt nước hay tinh thể băng tạo nên mây nhìn chung thường rơi xuống và bay hơi. Hình dạng chung của mây được bảo tồn trong một thời gian do các giọt nước hay tinh thể của nó duy trì thay thế những giọt nước và tinh thể đã mất. Các dòng không khí bay lên cũng giúp duy trì mây bằng cách ngăn không cho những giọt nước và tinh thể băng của chúng rơi xuống mặt đất. Khoảng cách rõ ràng giữa các đám mây nhìn chung được hình thành bởi các dòng không khí khô và bay xuống. Mây biến mất, hay tan đi, khi chúng mất đi lượng nước bay hơi, lượng mưa hoặc tuyết, hay sự phân tán trong gió của mình. Mây giải phóng khối hơi ẩm của mình dưới dạng mưa hay tuyết khi các giọt nước hình thành dạng giọt (khi các tinh thể hình thành nên bông tuyết) đủ nặng để rơi xuống mặt đất. Không phải tất cả các đám mây đều ngưng tụ lại thành giọt đủ lớn để tạo thành mưa, hoặc không phải tất cả các cơn mưa được hình thành từ những đám mây đều chạm đến Trái đất. Tại Great Karroo, một cao nguyên tại Bắc Phi, những đám mây chứa mưa tích tụ lại từ ngày này qua ngày khác vào mùa khô. Bầu trời tối sầm lại với các dạng mây tối và nặng này. Nhưng phần lớn các đám mây chứa nhiều hơi ẩm di chuyển ngang qua vùng không có một giọt mưa chạm đến mặt đất. Những lý do đằng sau hoạt động này của mây phần lớn vẫn là một điều bí ẩn. Những đám mây giữ nhiệt Ngoài việc tạo ra mưa và tuyết, các đám mây còn ảnh hưởng đến khí hậu theo nhiều các khác nhau. Những đám mây cực nặng có thể ngăn một lượng lớn ánh sáng và hơi ấm tỏa ra từ Mặt trời. Tuy nhiên, nhìn chung mây giữ nhiệt nhiều hơn là ngăn nhiệt. Mặt trời tỏa ra các sóng ánh sáng với độ dài khác nhau. Hầu hết đều có tác động nhiệt, một số tác động nhiều hơn. Nhiệt bức xạ từ Mặt trời di chuyển dễ dàng qua hầu hết các đám mây, và được hấp thụ bởi đất hay nước ở mặt đất. Khi đó Trái đất được sưởi ấm lại tỏa ra lượng nhiệt bức xạ này, nhưng sóng nhiệt bức xạ quá dài đến nỗi không thể đi xuyên qua mây, và do đó bị bức xạ ngược lại Trái đất. Tưới tác động, các đám mây hoạt động như một lớp phủ sưởi ấm trên khắp bề mặt Trái đất. Màu sắc của Mây Những màu sắc đẹp xuất hiện lúc hoàng hôn và bình minh chủ yếu đến từ những đám mây và các hạt phân tử mà chúng có. Ánh sáng trắng của Mặt trời, giống như tất cả ánh sáng trắng, có tất cả các màu sắc của cầu vồng. Các phân tử không khí và các hạt phân tử trên bầu trời trên cao hơn đều có đúng kích thước của ánh sáng xanh hơn là kích thước ánh sáng của các bước sóng khác. Đó là lý do tại sao bầu trời vào ban ngày của chúng ta có màu xanh. Khi Mặt trời gần với đường chân trời, lúc bình minh và lúc chạng vạng, ánh sáng di chuyển qua bầu khí quyển thấp hơn, nơi chứa các hạt phân tử khí quyển lớn hơn. Các hạt phân tử này đều có đúng kích thước của các sóng ánh sáng dài hơn - có màu cam và đỏ khác nhau. Đó là ánh sáng tỏa ra của các bước sóng dài hơn, nó tạo ra những màu sắc sáng của mây vào lúc bình minh và lúc chạng vạng. Những đám mây huyền bí và đẹp nhất được gọi là mây dạ quang, hay mây “phát sáng vào ban đêm”. Chúng thường xuất hiện vào mùa hè lúc chạng vạng như những khối mờ nhạt, có màu xanh bạc gợn sóng. Các đám mây dạ quang bị hạn chế trong những vĩ độ cao hơn ở các bán cầu Bắc và Nam, giữa vĩ độ 45 độ và 80 độ, tại một độ cao khoảng 75km so với mặt nước biển. Những nghiên cứu về bầu khí quyển tiết lộ rằng những đám mây này có các tinh thể băng nhỏ được hình thành quanh lớp bụi thiên thạch trong không gian. Mây là tập hợp của rất nhiều hạt nước, tinh thể đá nhỏ li ti và nó được tạo thành khi hơi nước ngưng tụ lại trong những túi không khí đang bốc lên. Ở điều kiện thời tiết bình thường thì không khí tiếp tục được đẩy lên và nó khiến cho đám mây được bồi đắp thêm. Sự hình thành mây: Nguyên nhân chính hình thành mây là chuyển động đi lên cùa không khí. Trong chuyển động này không khí bị lạnh đi đoạn nhiệt và hơi nước chứa trong không khí đạt tới trạng thái bão hòa và ngưng lại. Không khí bay lên cao có thể do nhiều nguyên nhân: không khí bị mặt đất đôt nóng, không khí trượt lên cao theo mặt uốn nghiêng và theo sườn đồi núi. Khi mây hình thành, những hạt nguyên thủy thường là những giọt nước. Nếu mây hình thành trong lớp không khí có nhiệt độ dưới 0 độ C thì mây cấu tạo bởi những giọt nước quá lạnh. Mây cấu tạo bởi những giọt nước gọi là mây nước. Nếu nhiệt độ ẩm đủ thấp thì mây cấu tạo bởi những tinh thể băng. Loại này gọi là mây băng hay mây tinh thể. Mây cũng có thể cấu tạo từ những giọt nước quá lạnh và tinh thể băng, loại này gọi là mây hỗn hợp. Những giọt nước và tinh thể băng nhỏ li ti tạo thành mây có trọng lượng không đáng kể. Tốc độ rơi của chúng rất nhỏ, và chỉ một luồng không khí đi lên yếu ớt cũng đủ giữ chúng lơ lửng trên không và thậm chí bay lên cao. Nhờ có gió, mây di chuyền theo chiều nằm ngang. Phân loại mây: 1. Mây Ti (Ci): Độ cao trung bình của mây này khoảng từ 7 - 10km Mây Ti là những đám mây riêng lẻ, mảnh dẻ có kiến trúc sợi không có bóng, thường có màu trắng, nhiều khi có vẻ sáng như tơ. Bao giờ mây Ti cũng cấu tạo bởi những tinh thể băng, mây Ti không gây nguy hiểm cho hoạt động bay. Mây này không gây mưa. 2. Mây Ti Tích (Cc): Độ cao trung bình của loại mây này vào khoảng 6 - 8km Mây Ti Tích là một lớp hoặc những rặng gồm nhiều nắm nhỏ hoặc cầu trắng dạng ti không có bóng, là những đám lổn nhổn. Đôi khi chúng có dạng những nếp răn hoặc vết gơn như vết gợn trên bãi cát bờ biển. Mây Ti tích được cấu tạo bởi các tinh thể băng và mây này cũng không gây nguy hiểm, không ảnh hưởng đến hoạt động bay. 3. Mây Ti tằng (Cs): Độ cao trung bình từ 6 - 8km Mây Ti Tằng có hình dạng giống như một màng mỏng trong suốt, trắng đục, đôi khi che phủ cả bầu trời. Nó được cấu tạo bởi tinh thể băng, không thể nhìn thấy rõ rệt mặt trời, mặt trăng qua lớp mây này, mây này cũng được phân vào loại mây cao nên không ảnh hưởng đến tầm nhìn ngang cũng như không gây mưa. 4. Mây Cao Tích (Ac): Độ cao trung bình mây này từ 3 - 6km so với mặt đất Mây Cao Tích (Ac) là một lớp hoặc những rặng cấu tạo bởi những tấm hoặc những viên lớn (những đám lổn nhổn lớn) màu trắng, đôi khi có bóng, đôi khi không có bóng. Đường kính góc nhìn thấy của các phần tử nhỏ nhất vào khoảng 5 độ. Chúng được cấu tạo bởi những giọt nhỏ nhất. 5. Mây Cao Tằng (As): Độ cao trung bình của loại mây này vào khoảng 2 - 5km Đây là một màng mây dạng sợi hoặc thành lớp có mấu ít nhiều xám hoặc xanh lơ nhạt. Mặt trời chiếu qua màn mây này như qua một tấm kính mờ hoặc thậm chí hoàn toàn không sáng tỏ. 6. Mây Tằng Tích (Sc): Độ cao trung bình từ 1 - 2km Mây Tằng tích là những lớp những rặng gồm những viên lớn hoặc những cuộn lớn. Những phần tử nhỏ nhất thì khá lớn (đường kính góc của chúng lớn hơn 5 độ) và thường có màu xám, hợp thành từng đám, nhóm, đỉnh thường dẹt. Đám, màn hoặc lớp mây xám hoặc trắng nhạt, gần như bao giờ cũng có bộ phận tối, gồm những khối tròn, cuộn hình bàn cờ không có dạng sợi, đa số phần tử mây sắp xếp đều có bề rộng biến thiên lớn hơn 5 độ. 7. Mây Tằng (St): Độ cao trung bình của loại mây này từ 200 - 1000m Mây Tằng là một lớp mây đồng nhất không có đường viền nhất định, giống như sương mù được nâng lên trên mặt đất có màu xám. Mây Tằng là những mây thấp nhất, độ cao của chúng thường là 1000m và còn thấp hơn nữa. Mây này chủ yếu xuất hiện ở miền bắc Việt Nam và hình thành vào buổi sáng trong mùa đông và xuân, mây này gây mưa phùn ở miền bắc. Mây Tằng gây trở ngại lớn cho tầm nhìn, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động bay của ngành Hàng không và Không quân. 8. Mây Vũ Tằng (Ns) : Độ cao trung bình 1 - 2km Mây Vũ Tằng (Ns) có dạng là một lớp thấp hoàn toàn không định hình có màu xám, thường tối do nó khá dầy để che khuất mặt trời. Mây này có dạng đều và nhìn nó có cảm giác được chiếu sáng từ bên trong. Mây Vũ Tằng thường gây mưa kéo dài, nhưng cường độ không lớn. Ở các vùng ôn đới nó cho mưa tuyết. Mây này cũng gây ảnh hưởng đến tầm nhìn của của ngành Hàng không và Không quân. 9. Mây Tích (Cu): Độ cao trung bình của mây này từ 500m - 1500m Mây Tích (Cu) là những đám mây dầy đặc riêng biệt, phát triển theo chiều thẳng đứng với những đỉnh hình vòm tròn, hoặc tháp với những chỗ lùi sùi lên trên tựa hoa cải và với những chân mây hầu như nằm ngang và tương đối đen. Mây Cu được cấu tạo bởi những giọt nước, được mặt trời chiếu sáng có vẻ trắng sáng chói, ở phía đối diện thì đám mây tối. Thông thường đám mây có đường viền rõ nét. Mây Cu gây mưa rào. Mây Tích chia thành các loại sau:
10. Mây Vũ Tích (Cb): Độ cao trung bình 1 - 2km Là những khối mây tích dầy và đặc, có độ phát triển lớn, dữ dội theo chiều thẳng đứng, nhô lên thành hình những trái núi và những ngọn tháp cao đến hàng nhiều km. Phần trên của mây Cb được cấu tạo bởi những tinh thể băng. Nhiều khi chúng có kiến trúc sợi giống cái đe hoặc bó hoa. Mây Cb gây mưa lớn, mưa rào to và có kèm theo rông sấm chớp. Phần lớn mây Cb phát triển từ mây CuCon. Mây Cb gồm những hạt nước và riêng ở bộ phận trên bằng tinh thể đá. Mây Vũ Tích loại mây nguy hiểm sinh ra mưa lớn và sấm sét ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của con người./. |
